Fiodor Dostojewski „Zbrodnia i kara” - Świat bez Boga - czy można żyć w świecie bez Boga? Wypracowanie

Powieść „Zbrodnia i kara” rosyjskiego XIX-wiecznego pisarza Fiodora Dostojewskiego to utwór niezwykły. Opowiada o zbrodni popełnionej przez młodego człowieka, Rodiona Raskolnikowa, i karze, jaka została mu wymierzona. Raskolnikow zabija starą lichwiarkę, Aldonę Iwanownę, także jej siostrę – Lizawietę. Zbrodnię popełnia z chęci zysku, desperacko pragnie wydostać się z biedy. Czy w świecie Raskolnikowa i innych bohaterów „Zbrodni i kary” jest miejsce dla Boga? Oczywiście, że tak, ale nie od razu i nie dla wszystkich.

Rodion Raskolnikow jest zdeklarowanym ateistą, kieruje się rozumem, do niedawna jeszcze studiował prawo, co pozwala przypuszczać, że jest osobą rozsądną i racjonalną. Jednocześnie Raskolnikow jest wrażliwy i dobry, co nie pozwala nazwać go jednoznacznie zimnokrwistym mordercą. Popełnia zbrodnię, bo oprócz chęci zysku, chce przekonać się, czy jest zdolny do czynów wymagających odrzucenia wszelkich norm moralnych, konfliktu z prawem. Rodion wierzy, że tak właśnie postępują ludzie o wybitnych osobowościach, stworzeni do przewodzenia innym, dokonywania wielkich odkryć lub podbojów. Na swoją ofiarę Raskolnikow wybiera starą lichwiarkę sądząc, że nikt nie będzie żałował jej śmierci. Realizując swój plan Rodion zabija także siostrę staruszki, Lizawietę, która znalazła się w mieszkaniu lichwiarki przypadkiem.

Zbrodnia ma być dla Raskolnikowa testem, niestety – a może na szczęście – okazuje się, że ten test oblewa; po dokonaniu zbrodni jest kompletnie załamany psychicznie, popada w dziwny letarg, coś w rodzaju choroby. Szybko pozbywa się kosztowności, jakie skradł lichwiarce, myśli o zgłoszeniu się na policję, słowem nie zachowuje się tak jak bohaterowie jego marzeń, ale jak zwyczajny, słaby człowiek. Podwójne morderstwo sprawia, że Raskolnikow czuje się jak społeczny wyrzutek. Bardzo chce wrócić do świata normalnych ludzi, a ten powrót okazuje się możliwy dzięki Sonii, przypadkowo poznanej prostytutce i jej głębokiej wierze w Boga.

Dziewczyna radzi mu, by odkupił swoje winy, poniósł karę i w ten sposób pojednał się z Bogiem i ludźmi. Sonia dobrze wie, co mówi, to właśnie wiara w Boga pozwala jej znosić okrutny los, jaki ją spotyka. Dziewczyna poświęca się dla rodziny, jest cicha, spokojna i dobra, z pokorą traktuje odrzucenie ze strony innych bliźnich. To cena za wykonywanie zawodu prostytutki. Dzięki Sonii Raskolnikow odnajduje Boga i z ateisty zmienia się w człowieka wierzącego.

Innym przykładem człowieka, który nie może żyć bez Boga, choć jest zły i zepsuty, jest ojciec Sonii, były urzędnik, Marmieładow. Ten mężczyzna to nałogowy alkoholik, przepijający pieniądze rodziny, wyrzucany z kolejnych posad. Wpędza w nędzę swoich bliskich, milcząco zgadza się, by jego córka była prostytutką, nie waha się prosić jej o pieniądze na wódkę. Jednocześnie Marmieładow zdaje sobie sprawę ze swego upodlenia i głęboko wierzy, że Bóg wybaczy mu wszystkie grzechy, podobnie jak Sonii i innym grzesznikom. Marmieładow twierdzi, że nie ma takiego upodlenia czy upadku, które byłoby dla Boga zbyt ciężkie. Na przebaczenie mogą liczyć wszyscy.

Kompletnie różnym człowiekiem od Sonii, Marmieładowa czy Raskolnikowa jest Arkadiusz Swidrygałjow. To mężczyzna w średnim wieku pochodzący ze szlachty, wdowiec, był pracodawcą Duni, siostry Raskolnikowa. Dziewczyna musiała odejść, kiedy Swidrygajłow zaczął ją uwodzić, jeszcze za życia swojej żony. Śledczy Porfiry Pietrowicz mówi o niejasnej roli Swidrygajłowa w śmierci żony, sąsiedzi podejrzewają, że po prostu zabił małżonkę. Swidrygajłow przybywa do Petersburga, by po raz kolejny spróbować zdobyć Dunię. Kiedy jego wysiłki zawodzą, popełnia samobójstwo w hotelu. Swidrygajłow to człowiek, w którego życiu nie ma nic oprócz przyjemności, rozkoszy, występku. Nie wierzy w Boga, nie ma się na kim oprzeć, kiedy dostrzega bezsens swojego życia, po prostu kończy ze sobą.

„Zbrodnia i kara” jest powieścią nasyconą wartościami chrześcijańskimi. Fiodor Dostojewski przekonuje, że człowiek nie może żyć bez Boga, a wartości związane z wiarą są niezbędne nie tylko biednym – jako pocieszenie w ich niedoli – ale także bogatym.