Motywy biblijne w literaturze, ich funkcjonowanie - omów na przykładzie dzieł różnych epok

Biblia przez wieki stanowiła inspirację dla wielu twórców na przestrzeni epok. Motywy biblijne funkcjonują także do dziś, określone fragmenty Pisma Świętego są wciąż na nowo odczytywane i przetwarzane zgodnie z intencjami i potrzebami interpretatorów.

Motywy biblijne w średniowieczu

Średniowiecze, jako epoka najsilniej zakorzeniona w Bogu i religii, wydała jedno z najważniejszych dzieł dla literatury, ale także sztuki i kultury w ogóle. Mam tutaj na myśli „Boską komedię” Dantego. Opus magnum autora stanowi bogate studium filozoficzno - teologiczne, poruszając wszystkie strefy estetyczne obfitością swoich wątków. Historia dzieła opiera się na wędrówce głównego bohatera w świat metafizyczny, czyli poprzez trzy znane nam właśnie z Biblii miejsca - Piekło, Czyściec i Raj. Poznaje on różne strefy zaświatów, dając szczegółowy i przemyślany opis każdej z nich. Utwór ten, mimo iż sam opierał się na motywie zaczerpniętym z Pisma Świętego, stał się inspiracją dla twórców kolejnych pokoleń i na przestrzeni wieków chętnie po niego sięgano i sięga do dzisiaj.

Średniowieczna literatura opiera się również na twórczości dramatycznej tamtego okresu. Mamy do czynienia z dramatami liturgicznymi, czyli uteatralizowaniem fragmentów pochodzących bezpośrednio z Biblii. Kościoły korzystały z tego rodzaju unaoczniania wydarzeń biblijnych, by przybliżyć swoim (często niewykształconym) wiernym najważniejsze prawdy wiary i zbliżyć ich do Boga i Kościoła. Przykładem takiej dramatyzacji (pierwszego utworu tego rodzaju w Polsce) jest oficjum dramatyczne „Visitatio sepulchri”, czyli „Nawiedzenie grobu”, gdzie mamy do czynienia z sytuacją po Zmartwychwstaniu Chrystusa i motywem nawiedzenia miejsca jego pochówku przez trzy Marie.

Motywy biblijne w romantyzmie

Motywy biblijne są obecne również, a może przede wszystkim, w dziełach romantyków. Romantyzm skłaniał się ku metafizyczności, chętnie korzystał więc z odwołań do Boga i świata duchowego. Jednym z przykładów dzieł, gdzie mamy do czynienia z postacią Chrystusa, tym razem już jako władcy i Boga zstępującego z nieba, jest „Nie - Boska komedia” Krasińskiego. W ostatniej scenie Pankracy, przywódca rewolucji, doznaje wizji pojawiającego się w jasnej poświacie Chrystusa, którego blask oślepia i w rezultacie zabija bohatera. W tym przypadku sprawiedliwość została na postaci dokonana, ponieważ Pankracy był zagorzałym przeciwnikiem wiary w Boga, co wiązało się często z profanowaniem przedmiotów i miejsc z Nim związanych.

Motywy biblijne w innych epokach

Innym ciekawym dziełem, trochę późniejszym i nie tak rozległym objętościowo jak poprzednie, które korzysta z motywów biblijnych, a konkretnie historii życia Jezusa Chrystusa, jest „Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakowa. Jest to bardzo ciekawy przykład ukazania momentu znaczącego dla chrześcijaństwa, a mianowicie skazania Jezusa na śmierć przez Piłata. Sfabularyzowany wątek przybliża nam charakterystykę obydwu postaci, pokazuje bardzo interesujące spojrzenie na sytuację znaną nam z Ewangelii, gdzie zawarta jest w zaledwie kilkunastu zdaniach. U Bułhakowa wątek ten toczy się równorzędnie z właściwą fabułą utworu, w której - nie należy o tym zapominać - również mamy do czynienia z inspiracją biblijną, mianowicie postaciami diabłów.

Odwołania do Biblii w literaturze są bardzo często i można by wymienić jeszcze wiele przykładów, w których biblijne motywy są obecne, jednakże wniosek nasuwa się sam - Biblia, jako bogata Księga zawierająca ogromną ilość wątków, historii i elementów uniwersalnych i ponadczasowych przesłań nadal inspiruje twórców i będzie to czynić jeszcze przez długi czas.