Jan Kasprowicz „Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach” - interpretacja. Symbolizm w twórczości Kasprowicza - opracowanie

Symbolizm to prąd literacki, którego nazwa pochodzi od ogłoszonego w 1886 r. manifestu Jeana Moreasa. Podstawą kierunku było przekonanie o dualizmie rzeczywistości, która prócz warstwy poznawalnej empirycznie, za pomocą zmysłów ma również głębszą warstwę – Absolutu – duchową istotę wszelkiego bytu. Właśnie symbol miał być sposobem na dotarcie do jego głębi i wyrażenia nastroju duszy – człowieczej cząstki Absolutu. Symbol w takim wypadku jest obrazem o dwuwarstwowym znaczeniu: dosłownym i ukrytym, „wyraża to, co niewyrażalne”, co trudno określić, wypowiedzieć słowami. Poezja miała tylko sugerować pewne znaczenia, nie podawała już niczego wprost, zakładała wieloaspektowość zjawisk,  wielokierunkowość interpretacji utworu.

Kasprowicz znalazł się w kręgu wpływów symbolizmu pisząc poemat pt. „Miłość”, w którym nadał metafizyczne cechy tytułowemu, trudnemu do zdefiniowania uczuciu, a personifikując przyrodę uczynił z niej świadka i uczestnika opisywanych zdarzeń.

W 1898 r. poeta wydał tom pt.: „Krzak dzikiej róży w Ciemnych Smreczynach”, w którym najpełniej realizuje założenia poetyki symbolizmu. Poprzez obrazy skontrastowanych elementów przyrody i impresjonistyczną grę barw tworzy nastrój, wprowadzający nas w pełną skomplikowania i złożoności grę. Symbole sugerują głębokie treści dotyczące przemijania i trwania, piękna oraz siły. Cztery sonety powiązane są motywem krzaku dzikiej róży.

Wiersze ukazują górski pejzaż, uchwycony w różnych impresjach. Sytuacja liryczna na pierwszy rzut oka wydaje się wręcz błaha: przy skale rośnie dzika róża, niedaleko niej próchnieje zwalona przez burzę limba. Świeci słońce, pachną zioła, po skałach skaczą kozice, w powietrzu unoszą się ptaki, wieczorem pojawia się rosa. Słyszymy szum wodospadu, gwizd świstaka. Poeta dokonuje personifikacji róży, przez co poszerza pole znaczeniowe utworu.

Kwiat tuli się przestraszony do skały, szuka w jej cieniu schronienia, bezpieczeństwa, jest przerażony, przed „oczyma” wciąż ma bowiem silną, niegdyś potężną limbę, która teraz atakowana jest przez pleśń. Świadomość kruchości wszelkiego życia i konieczności śmierci przenika cały utwór. Limba może symbolizować potęgę, pewność siebie, moc, która jak wszystko na świecie musi ulec niszczącej sile czasu.

Nie ma bowiem na świecie nic trwałego, nieśmiertelnego, zarówno piękno, które symbolizuje róża, jak i siła, której metaforą jest limba przeminie i odejdzie w niepamięć. Róża może symbolizować również duszę, która z każdą chwilą naszego ziemskiego życia zbliża się do wieczności.