Molier „Skąpiec” - Motyw ojca w „Skąpcu” Moliera - opracowanie

„Skąpiec” Moliera to komedia ośmieszająca przesadną oszczędność. Całość utworu, jego fabuła, bohaterowie są niejako podporządkowani głównemu celowi, jakim jest zaprezentowanie sylwetki głównej postaci, czyli Harpagona. Jest on przedstawiany przede wszystkim przez pryzmat swoich przywar. I to skąpstwo określa go właśnie jako ojca. W utworze znajdziemy też przeciwwagę dla tego negatywnego wzorca w osobie Anzelma, ojca kochającego i troskliwego.

Harpagon jest głową siedemnastowiecznej rodziny mieszczańskiej. Panujące wówczas prawo i obyczaje nadawały ojcu niemal nieograniczoną władzę nad wszystkimi członkami rodu. Wśród wyższych warstw społecznych, a do takich wówczas aspirowało bogacące się mieszczaństwo, małżeństwa były aranżowane. To rodzice kojarzyli związki swoich dzieci. Pod uwagę brano pochodzenie i majątek narzeczonych. Kwestia posagu, jaki wnosiła panna, była bardzo istotna i zawsze ją poruszano. Nie było w tym nic niewłaściwego. Był to powszechnie obowiązujący zwyczaj. Do wyjątków należały sytuacje, w których zamożny, najczęściej starszy już mężczyzna, mający własny majątek, żenił się z miłości, pojmując pannę bez posagu. By wyjaśnić motywy postępowania bohaterów, trzeba wspomnieć, że możliwości zarabiania pieniędzy przez młodych ludzi, były wówczas znacznie ograniczone. Synowie mieszczan mogli parać się rzemiosłem, jednak wykształcenie takie kosztowało, albo handlem, ale do tego potrzebny był kapitał.

Harpagon jest wdowcem, mającym dwoje dzieci, Walerego i Elizę. Oboje pozostają na jego utrzymaniu i muszą się liczyć z jego zdaniem, także w kwestii małżeństwa. Niestety, dla Harpagona jedyną wartością liczącą się w życiu, jest złoto. To dla pieniędzy jest w stanie poświęcić najwięcej. Jego skąpstwo warunkuje wszystkie jego decyzje. Dlatego planując związki swoich dzieci, zachowuje się tak, jakby planował kolejny interes, który ma przynieść jak największy dochód. Jego córka, Eliza, zakochana jest w Walerym, służącym jej ojca. Ponieważ młody człowiek nie ma majątku, przez Harpagona nie jest brany pod uwagę jako kandydat na zięcia. Dla córki wybrał już starszego narzeczonego, który nie tylko jest bogaty, ale także gotów jest pojąć za żonę pannę bez posagu. Ten argument przeważa. Harpagon, który nie zamierza uszczuplić swego pokaźnego majątku, by wyposażyć córkę, gotów jest oddać jej rękę człowiekowi, który mógłby być jej ojcem.

Co do Walerego, ojciec podchodzi do niego z równym wyrachowaniem. Syn, który jak wiemy nie otrzymał wykształcenia umożliwiającego podjecie pracy w jakimkolwiek rzemiośle, jest w pełni uzależniony od ojca. To dlatego zarówno on, jak i jego siostra, boją się wyjawić ojcu prawdę o swych uczuciach. Walery bowiem oddał serce ubogiej pannie. Wie, że Harpagon, choć jeszcze nie przeznaczył dla niego żadnej kobiety, wkrótce znajdzie mu majętną narzeczoną.

Utwór Moliera, choć jest komedią, przedstawia dramat rodziny, uzależnionej od despotycznego ojca, który nie kieruje się miłością do dzieci, a jedynie żądzą zysku. Cierpią na tym wszyscy. Mimo majątku, jaki zgromadził, rodzina żyje niemal w ubóstwie. Jego konie są zagłodzone, służba nieustannie kontrolowana, a domownicy muszą drastycznie oszczędzać na jedzeniu, ubraniu i wszelkich wydatkach. Jak to komedia, „Skąpiec” dobrze się kończy. Narzeczony Elizy i ukochana Walerego odnajdują swojego ojca, którym okazuje się przeznaczony Elizie, Anzelm. W przeciwieństwie do skąpego Harpagona, jest on kochającym i hojnym ojcem, dla którego miłość dzieci jest najważniejsza. Obiecuje więc córce duży posag, by mogła wyjść za Walerego. Nie zamierza też przymuszać Elizy do małżeństwa, tym bardziej, że wie o jej uczuciu do swego syna. Zauważmy jeszcze, że w analogicznej sytuacji, Hapragon, ani myślał słuchać zwierzeń Walerego. Wszak Harpagon zamierzał się ożenić z Marianną i nawet fakt, że ona kocha Walerego nie miał dla niego znaczenia.