Św. Stanisław ze Szczepanowa - życiorys, patronat

Urodził się w Szczepanowie około 1030 roku. Uczył się w szkole katedralnej. Niewykluczone, że nauki pobierał również za granicą, być może w Paryżu.

Święcenia kapłańskie Stanisław przyjął w roku 1060. Dwanaście lat później, w roku 1072, został biskupem Krakowa. Dał się poznać jako duszpasterz gorliwy, ale bezkompromisowy. Między biskupem Stanisławem a królem Bolesławem wybuchł konflikt, którego podłoże nie jest dziś w pełni znane. Być może chodziło o niemoralne życie władcy albo obronę poddanych przed jego surowymi rządami. 

Finał tej waśni był dla duchownego tragiczny, ponieważ biskup ze Szczepanowa został zabity przez wojów królewskich, a być może nawet przez samego Bolesława. Miało to miejsce w czasie mszy św., którą celebrował 11 kwietnia albo 8 maja roku 1079 w Kościele św. Michała na Skałce. Jego ciało zostało poćwiartowane.

Po kilku latach szczątki Stanisława przeniesiono do katedry na Wawelu, gdzie znajdują się do dziś. Po dokonanej na biskupie zbrodni król Bolesław musiał uciekać z Polski i według tradycji został mnichem pokutującym w klasztorze benedyktyńskim znajdującym się w Osjaku.

Biskupa Stanisława Szczepanowskiego jako pierwszego Polaka ogłoszono świętym w Asyżu. Przez wieki opowiadano legendę o zrośnięciu się jego ciała. Jego kult odegrał w XIII i XVI wieku niebagatelną rolę historyczną jako czynnik kształtowania się myśli o zjednoczeniu ziem polskich. Wierzono, że tak samo jak ciało Stanisława połączy się i zjednoczy podzielone na księstwa dzielnicowe Królestwo Polskie.

Swoje święto w kalendarzu kościelnym obchodzi 8 maja. Jest on patronem Polski, archidiecezji: krakowskiej, poznańskiej, warszawskiej, gdańskiej, gnieźnieńskiej, diecezji: chełmińskiej, lubelskiej, płockiej, sandomierskiej, tarnowskiej. Papież Jan Paweł II nazwał go „patronem chrześcijańskiego ładu moralnego”.

W ikonografii ukazywany jest w stroju pontyfikalnym z pastorałem. Atrybutami Stanisława są miecz, palma męczeńska, u stóp wskrzeszony Piotrowina. Niekiedy św. Stanisław przedstawiany jest z godłem Polski – orłem.