Kultura duchowa - przykłady, definicja, charakterystyka

Kultura jest zespołem materialnych i niematerialnych wytworów danej grupy społecznej. Możemy wyróżnić kulturę materialną, która wiąże się z takimiż wytworami, np. architekturą, różnego rodzaju przedmiotami, następnie kulturę społeczną tworzącą normy społeczne, wzory zachowań, oraz kulturę duchową, która jest podstawą dla celowego funkcjonowania każdej wspólnoty ludzi. Ludzie są istotami zdolnymi do refleksji, w większosci poszukują wartości innych niż dobra materialne. Parafrazując tytuł książki Ericha Fromma: niektórzy ludzie chcą być, a nie tylko mieć – wytwory powstałe w wyniku zaznaczenia własnego bycia w świecie – to właśnie kultura duchowa.
 
Kultura duchowa kładzie nacisk na niematerialne wytwory symboliczne, które nie mają zastosowań praktycznych, a które są kluczowe dla rozwoju umysłowego danej społeczności. Na kulturę duchową danego społeczeństwa składają się wierzenia, filozofia, sztuka (muzyka, film, rzeźba, dzieła plastyczne), literatura i inne wytwory ducha i umysłu człowieka. Ponadto, elementem kultury duchowej jest także moralność, tradycja, a także przechowywanie wiedzy o doświadczeniach historycznych społeczności i jej języku.

Kultura duchowa pełni istotne funkcje w zakresie zaspokojenia intelektualnych potrzeb człowieka. Po pierwsze – jest to zaspokojenie różnego rodzaju potrzeb poznawczych. Człowiek rozwija swoją wiedzę, gromadzi ją i przetwarza, co owocuje wynalezieniem rozmaitych wynalazków, które mogą ułatwić życie – nabierają wtedy cech praktycznych i zaliczają się do osiągnięć materialnej kultury człowieka.

Rozwijając wiedzę, człowiek poznaje świat i kształtuje swój stosunek do niego. Funkcją kultury duchowej jest także właśnie zaspokojenie potrzeb duchowych każdej jednostki, poszukiwanie odpowiedzi na pytania o sens, wieczność, cel istnienia człowieka.

Inną funkcją kultury duchowej jest umożliwienie autoekspresji, czego można dokonać poprzez szeroko rozumianą sztukę – malarstwo, poezję, rzeźbę czy też muzykę. Dla twórcy ta funkcja związana jest potrzebą wyrażenia siebie, dla odbiorcy natomista – kultura duchowa pełni w tym rozumieniu funkcję przynajmniej rozrywkową.
 
Dla właściwego funkcjonowania całości kultury konieczny jest równomierny rozwój wszystkich jej aspektów: materialnego, społecznego i duchowego. Współczesne społeczeństwa, niestety, coraz częściej zdają się jednak zapominać, że to co duchowe, jest równie ważne (jeśli nie ważniejsze!), niż to, co materialne.