Inkulturacja - definicja, charakterystyka, przykłady

Inkulturacja to pojęcie wywodzące się z teologii, oznaczające proces wprowadzania Ewangelii do innych kultur, poprzez wykorzystanie narzędzi językowych tych kultur. Wywodzi się ono jeszcze z okresu starożytnego, z kultury chrześcijańskiej. Termin ten został użyty między innymi przez Jana Pawła II, ujmując go w aspekcie społecznym jako szerzenie myśli ewangelickiej wśród innych kultur, aby udostępnić zawarte w Ewangelii wskazówki moralne.

Inkulturacja jest czynnikiem rozwoju, potwierdzającym zdolność wyuczenia się pewnych zasad kulturowych przez ludzi. Jej charakter jest adaptacyjny, przystosowujący jednostkę do życia w określonym społeczeństwie, aczkolwiek jednocześnie pozostawiający możliwość swobodnego wyboru. Zachowania jednostki nie muszą być z góry zdeterminowane, podlegają między innymi konkretnym wzorcom kulturowym społeczeństwa. Inkulturacja ma ogromny wpływ na przekazywanie dziedzictwa kulturowego.

Inkulturacja jako pojęcie zawiera w sobie możliwość nauczania kultury we wszelkich ujęciach oraz konkretne sposoby na wyrażenie uczuć, objawia się, na przykład, w przepuszczaniu kobiety przez mężczyznę w kolejce. Nie jest pojęciem obiektywnym, może zawierać się w małym kręgu, również w rodzinie. Inkulturacja przebiega stopniowo, można wyróżnić inkulturację na etapie wieku dziecięcego i okresu dojrzewania oraz inkulturację w okresie dorosłości. W tym pierwszym aspekcie Inkulturacja dotyczy umiejętności nabywanych przez dzieci oraz spostrzeżeń wówczas dokonywanych. Drugie ujęcie ma głównie na celu poszerzenie i pogłębianie dokonań.  Pełni funkcję uzupełniającą, zmierzającą do wyznaczenia kolejnych ról społecznych.

Inkulturacja jako proces ma na celu uświadomienie pewnych aspektów i zachowań, może dokonywać się mimowolnie. Występują bezpośrednie wskazówki, których realizacja ma miejsce w trakcie procesu wychowawczego, a także naśladowanie zachowań innych jednostek w danej grupie społecznej (np. powielanie wzorców zaobserwowanych w grupie rówieśników). Duży wpływ na przebieg tego procesu może mieć także występowanie instytucji społecznych o różnych profilach.

Inkulturacja nie wszędzie przebiega w podobny sposób. Każdy system kulturowy charakteryzuje się odrębnymi zachowaniami społeczeństwa oraz stosowanymi wzorcami. Co więcej, konkretny system może zawierać w sobie połączenie przynajmniej dwóch różnych kultur.

Nie bez znaczenia także pozostaje wpływ szeroko pojętego procesu socjalizacji w społeczeństwie. Przystosowuje on jednostkę do życia w danej grupie społecznej oraz łączy i miesza te grupy w sposób mający ułatwić jednostce funkcjonowanie zgodne z nałożonymi zasadami. Inkulturacja jest nieodłącznym elementem tego procesu, wpływającym na świadomość jednostki, także w ujęciu religijnym.