Egzogamia - definicja, charakterystyka, przykłady

Egzogamia to praktyka zawierania małżeństw z partnerem spoza własnej grupy społecznej – praktyka ta jest wzmocniona pewnym nakazem obyczajowym. Grupa społeczna, spoza której należy dobierać partnera, jest tutaj rozumiana szeroko – zarówno, jako grupa krewnych, jak i zbiorowość zamieszkująca określone terytorium.

Przeciwieństwem egzogamii jest endogamia – czyli nakaz zawierania małżeństw z osobą z najbliższego środowiska.
 
Egzogamia była charakterystyczna dla społeczeństw pierwotnych, m.in. w związku z poszerzeniem liczby ludności plemienia, a także międzyplemienną (czy międzyrodzinną) wymianą ludzi. Mamy z nią jednak do czynienia także współcześnie: dzisiaj przejawem egzogamii jest zakaz zawierania związku małżeńskiego z osobą z najbliższej rodziny np. bratem, siostrą, najbliższym kuzynostwem.

Przyczyn egzogamii należy szukiać zarówno wśród zwyczajów kulturowych, jak i w biologii – związki zawierane między blisko spokrewnionymi partnerami mogą wydać na świat chore, niepełnosprawne potomstwo. Jest to konsekwencja zbyt dużego podobieństwa genów rodziców.

Reguła egzogamii jest w niektórych społecznościach tak silna (także współcześnie), że np. seksualne związki międzykrewniacze są nazywane kazirodztwem – i są one nie tylko karane prawnie, ale także w wielu religiach uznawane są za grzech. W jeszcze w większym stopniu przymusza to do przestrzegania zasady wiązania się z niespokrewnioną osobą.

Według francuskiego antropologa, Claude'a Lévi-Straussa, przejście od kultur endogamicznych z powszechnie występującym kazirodztwem do kultur egzogamicznych jest momentem przekroczenia natury w stronę cywilizacji, jakiej jednym z elementów jest wymiana mężczyzn i kobiet między różnymi rodzinami i społecznościami. Zmiana ta stanowi istotny powód do nawiązywania przyjaznych stosunków z innymi społecznościami, powoduje wyjście danej grupy z odosobnienia i nawiązania współpracy z innymi grupami.