Aparat przymusu - definicja, charakterystyka, przykłady

Aparatem przymusu nazywa się zespół organów państwowych, którego celem jest czuwanie nad wykonywaniem przepisów prawa. Odpowiadają one za porządek publiczny, czuwają nad bezpieczeństwem zewnętrznym i wewnętrznym kraju.

W krajach praworządnych organy te upoważnione są do stosowania aparatu przymusu w sytuacjach określonych prawem. Nie mogą więc stosować siły w sposób dowolny. Z przepisów konstytucji wynika bowiem konieczność działania organów prawa na podstawie i w granicach prawa. Funkcjonariusz władzy publicznej nie może wiec w swojej interwencji wykroczyć poza obszar wyznaczony przepisami prawa, gdyż jego działania będą stanowiły przekroczenie uprawnień.

Aparat przymusu jest niezbędny ze względu na przymusowy charakter każdego państwa. Niektóre przepisy powiem muszą być przez władzę w odpowiedni sposób egzekwowane. Obywatele nie mogą stosować prawa w sposób wybiórczy. Państwo odpowiada bowiem za strzeżenie obywateli, dbanie o porządek publiczny, a także uzupełniającą kontrolę innych sfer, takich jak np. gospodarka.

George Jellinek wprowadził podział aparatu przymusu na policję oraz wojsko. Aktualnie znane nam się jednak inne organy wchodzące w jego skład, takie jak żandarmeria wojskowa oraz straż miejska

W niedemokratycznych systemach rządów, takich jak np. totalitaryzm, aparat przymusu może przyjmować wymiar represji czy terroru. Często nie jest ograniczony przepisami prawa. Władza za jego pomocą wkracza oraz kontroluje wszelkie sfery życia obywateli.