Samorząd gospodarczy - definicja, charakterystyka, przykłady

Dynamiczny i stały rozwój, jaki gwarantuje gospodarka wolnorynkowa, wymusza na przedsiębiorcach poszukiwanie nowych rozwiązań technologicznych i organizacyjnych, aby zapewnić sobie jak najlepsze wyniki. Jedną z takich form pomocniczych, która została stworzona na mocy prawa w celu ochrony strategicznie ważnych gałęzi gospodarki jest tzw. samorząd gospodarczy. Jest to rodzaj organizacji zrzeszającej osoby prowadzące działalność gospodarczą w jednej określonej dziedzinie, który poprzez jednolitą i zwartą politykę jest w stanie zagwarantować im lepsze warunki pracy od tych, które byłyby w stanie zapewnić sobie działając partykularnie.

Jednoznacznie sformułowana definicja samorządu gospodarczego nie występuje w słownikach biznesowych czy prawnych, bowiem jest to pojęcie na tyle elastyczne, iż do sprawnego jego funkcjonowania nie potrzebne są sztywne ramy. W związku z tym w literaturze znaleźć można jedynie definicje o statusie opisowym, które jednak w sposób wystarczający charakteryzują to zagadnienie. Samorząd gospodarczy zrzesza podmioty połączone wzajemnie interesami o charakterze ekonomicznym i gospodarczym, które z racji tożsamego rodzaju prowadzonej działalności tworzą swoistą społeczność, spajaną jednocześnie więzami cywilizacyjnymi, moralnymi, a nawet duchowymi.

Podobnie jak samorząd zawodowy czy wyznaniowy, samorząd gospodarczy klasyfikuje się jako samorząd specjalny (nie terytorialny), posiada osobowość prawną, ma także charakter korporacji, w której głównym substratem są członkowie, czyli korporanci. Samorząd gospodarczy pozostaje pod kontrolą władz państwowych, jednak zdolny jest do samodzielnego wykonywania zadań administracyjnych, za które ponosi pełną odpowiedzialność – oprócz zadań zleconych realizuje także zadania własne. Organizacja samorządu gospodarczego jest jasno określona w przepisach prawa i ma charakter przedstawicielski, czyli jest swoistą reprezentacją zrzeszonych w nim członków. Ustawa określa ponadto wysokość środków finansowych, które ma do swojej dyspozycji samorząd gospodarczy oraz nadaje mu uprawnienia do posługiwania się przymusem w razie konieczności.

Do najpowszechniejszych form funkcjonowania samorządu gospodarczego zaliczyć można : izby rzemieślnicze, nad którymi nadzór leży w kompetencji Związku Rzemiosła Polskiego, spółdzielnie rzemieślnicze, cechy (np. cech murarzy, cech rzemiosł skórzanych), izby gospodarcze znajdujące się pod kontrolą Krajowej Izby Gospodarczej.