Restrukturyzacja - definicja, charakterystyka, przykłady

W toku działalności organizacji, firmy czy państwa często okazuje się, iż obowiązujący  system zarządzania nimi nie jest optymalny i nie gwarantuje satysfakcjonującego poziomu wydajności, konkurencyjności, rentowności lub nie jest wystarczająco nowoczesny. Wówczas wskazane jest zastosowanie szeregu mechanizmów, zwanych najogólniej restrukturyzacją.  To  gwałtowny proces przemian i ulepszeń w sferze zasobów majątkowych (trwałych i obrotowych) oraz organizacji przedsiębiorstwa, którego celem jest osiągnięcie w szerszej perspektywie określonego wzrostu jego wartości. W  języku potocznym restrukturyzacja określana jest terminem transformacji, który jednoznacznie ukazuje istotę podejmowanych działań.

Restrukturyzacja w skali jednostki jest zjawiskiem bardzo powszechnym, bowiem przystosowywanie przedsiębiorstwa do potrzeb rynku i stale zmieniających się wymagań jest warunkiem koniecznym do jego prawidłowego funkcjonowania. Na uwagę zasługuje jednak restrukturyzacja o charakterze państwowym, zmierzająca do osiągnięcia określonych celów ekonomicznych. Zaplanowana i umiejętnie prowadzona polityka strukturalna sprowadza się najczęściej do przemieszczania zasobów (finansowych, ludzkich, organizacyjnych) z gałęzi przestarzałych i nieprzystosowanych do współczesnego wolnego rynku, do sektorów nowoczesnych, rentownych i zdecydowanie bardziej konkurencyjnych. Proces ten można nazwać także swoistą przebudową struktury gospodarczej i ekonomicznej tak, aby jej elementy stały się bardziej wydajne i efektywne.

Ze względu na sferę, w której podejmowane są działania, wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów polityki restrukturyzacji tj. przemysł (podniesienie konkurencyjności i wydajności, wprowadzanie nowych technologii), rolnictwo (podniesienie jakości produktów, zwiększenie wskaźnika mechanizacji), oświata i służba zdrowia (podniesienie poziomu świadczonych usług) oraz tzw. polityka regionalna (wyrównywanie poziomów konkurencyjności poszczególnych regionów).

W Polsce po okresie transformacji ustrojowej znakomita większość dziedzin życia gospodarczego i społecznego wymagała gruntownych reform i przystosowania do funkcjonowania w świecie na wzór zachodni. Przykładami skutecznie przeprowadzonych reform w tym zakresie są m.in.: reforma oświaty z roku 1999 (przekształcenie dwustopniowego systemu nauczania w trzystopniowy, poprzez dodanie obowiązkowego trzyletniego gimnazjum), reforma służby zdrowia z roku 1999, obrana przez Ministerstwo Gospodarki „Strategia dla przemysłu stoczniowego w Polsce na lata 2007-2010”.