Władza- władza charyzmatyczna. Definicja, opis, przykłady

Władza charyzmatyczna - pojęcie wprowadzone przez niemieckiego socjologa i teoretyka polityki Maxa Webera (1864-1920). 

W swoich rozważaniach na temat władzy, Weber wyróżnił trzy jej typy: 

- tradycyjną, 

- legalną,

- charyzmatyczną.

Władzą tradycyjną nazwał władzę uświęconą wielowiekowym przestrzeganiem zwyczaju. Władca miał dzięki temu wyróżnioną pozycję, ale i stał na strząś przestrzegania tych tradycji. 

Władzę legalną określił jaką tę, do której sprawowania uprawniony jest każdy kto działa w ramach przyznanych kompetencji, z zachowaniem wszystkich prawnych przepisów i ustaleń. Natomiast władza charyzmatyczna, polega na przekonaniu o wyjątkowości osoby sprawującej władzę, opiera się na osobistej zdolności jednostki sprawującej władzę do podporządkowania sobie ludzi oraz ich oddaniu i zaufaniu w stosunku do siebie. Wynikać może z przekonania o szczególnie wzorowym charakterze oraz prawomocności porządku objawionego przez tę osobę.  Jest to zatem władza zindywidualizowana, taka, której nikt, poza osobą obdarzoną charyzmą sprawować nie jest w stanie. 

Przez charyzmę, rozumie Weber zespół pewnych walorów, jakimi dysponuje jednostka. Mogą być moralne, intelektualne, organizatorskie czy przywódcze. Te zaś, dostrzeżone, uwypuklone i wyidealizowane przez zbiorowość, traktowane są jako wybitne, nadzwyczajne, a czasem wręcz- nadludzkie. Niemiecki socjolog uważał także, że charyzmy w czystej postaci nikt sam w sobie nie posiada, lecz że staje się ona widoczna dopiero wówczas, gdy kandydat na przywódcę znajduje zwolenników, wyznawców, wielbicieli. Aby zyskać charyzmę, konieczne jest porwanie za sobą innych, wywołanie odpowiedniego rezonansu społecznego. Skoro zatem charyzma wypływa z zewnątrz, związana jedt z wiarą społeczeństwa, to od od jednostki wymaga się, by swoimi rządami nie naruszała tej wiary, potencjału zaufania jakim ją obdarzono. 

Przywódca charyzmatyczny dobiera sobie takich urzędników, których wiąże z nim osobiste zaufanie i oddanie dla niego samego, nie zaś ich szczególne kwalifikacje. Często decyzje podejmowane przez taką władzę nie mają wiele wspólnego z tradycyjnymi procedurami czy przepisami ustanowionymi prawem, lecz są efektem okazjonalnych decyzji. 

Może jednak dojść do tzw. rutynizacji charyzmy, czyli przekształcenia władzy charyzmatycznej w legalną, co wiąże się formalizacją szczególnej więzi między przywódcą charyzmatycznym a jego poddanymi. Ten typ władzy ma jednak charakter stosunkowo trwały (np. Lech Wałęsa), co wynika z trwałości płaszczyzny emocjonalnej: jeśli głosujemy na osobę, którą darzymy zaufaniem, to trudno jest się potem z takiej decyzji wycofać. Nawet jeśli charyzmatyczny przywódca umiera, jego charyzma pozostaje jako zaufanie społeczne, którym często obdarza się kogoś innego, osobę z najbliższego otoczenia zmarłego przywódcy (tzw. sukcesja charyzmy wg Webera). Mimo to, każda władza prędzej czy później potrzebuje własnego aparatu biurokratycznego i procedur działania.