Polityka zagraniczna - definicja, charakterystyka

Polityka zagraniczna jest jednym z przymiotów, przysługujących państwom w pełni suwerennym i niezależnym. Każde państwo, mając na uwadze swój partykularny interes, zwany interesem bądź dobrem narodowym, stara się w taki sposób ułożyć stosunki z innymi państwami, aby dzięki nim odnieść jak największe korzyści natury ekonomicznej czy też politycznej.

Polityka zagraniczna to inaczej prowadzenie i kształtowanie przez upoważnione do tego organy państwowe kontaktów i stosunków zewnętrznych z innymi krajami. Jej głównym założeniem jest ochrona na arenie międzynarodowej celów i interesów państwa, poprzez wzajemne interakcje z zagranicznymi partnerami na płaszczyźnie politycznej, gospodarczej, ekonomicznej, społecznej, kulturowej bądź militarnej. Pojęcie polityki zagranicznej nierozerwalnie wiążę się z dyplomacją, która osiągnęła kluczowe znaczenie w XX wieku, dzięki upowszechnieniu możliwości podejmowania zorganizowanej współpracy międzynarodowej. Przykładami sprawnie realizowanej polityki zagranicznej na arenie międzynarodowej są np.: doraźna antyniemiecka koalicja tzw. Państw Ententy w czasie I wojny światowej, powstanie w roku 1949, a następnie sprawne i efektywne funkcjonowanie wojskowego sojuszu międzynarodowego pod nazwą Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego (NATO), bądź ostateczne sformalizowanie procesów integracyjnych w Europie Zachodniej za pomocą Traktatu z Maastricht z roku 1991, na mocz którego powołana została do życia Unia Europejska.

Istnieje wiele sposobów i metod kształtowania polityki zagranicznej. Należą do nich m. in. środki psychospołeczne tj. współpraca naukowa, kulturalna czy polityka narodowościowa, środki polityczne i prawne, czyli konsultacje, negocjacje czy dyplomacja, środki ekonomiczne (pomoc gospodarcza, kredyty, embargo, sankcje gospodarcze) oraz militarne (demonstracje siły, pomoc militarna, interwencja, wypowiedzenie wojny). Zwykle ostateczny środek przymusu na arenie międzynarodowej, czyli wojnę stosuje się w wypadkach, kiedy wszystkie pozostałe metody nie przyniosły oczekiwanego rezultatu lub całkowicie zawiodły.

Do głównych celów prowadzenia polityki zagranicznej zaliczyć można: zapewnienie bezpieczeństwa zewnętrznego państwa, dbałość o odpowiednie warunki do jego stałego rozwoju oraz wzrost realnej i politycznej siły (znaczenia) państwa na arenie międzynarodowej. Ze względu na charakter i kryterium czasowe, cele państwowe można podzielić także na długofalowe oraz doraźne.