Afganistan - konflikty afgańskie - ogólne opracowanie

Afganistan to kraj szczególny, toczyły się w nim wojny o zasięgu międzynarodowym, gdzie po różnych stronach walczyły światowe mocarstwa. W konfliktach afgańskich ścierały się różne, przeciwstawne ideologie reprezentowane przez państwa zaangażowane w afgańskie sprawy. W rejonie tym odbywało się wiele działań wojennych.

Do takich mniej znanych konfliktów z pewnością zaliczają się wojny brytyjsko-afgańskie. Wojen tych było trzy, I wojna brytyjsko-afgańska toczyła się w latach 1839–1842, była częścią rywalizacji brytyjsko-rosyjskiej, II wojna brytyjsko-afgańska toczyła się w latach 1878–1880  również będąca elementem rywalizacji brytyjsko-rosyjskiej, III wojna brytyjsko-afgańska odbyła się w 1919 r., zakończyła się odzyskaniem niepodległości przez Afganistan.

Do konfliktów bardziej znanych z pewnością zalicza się sowiecka interwencja w Afganistanie z 25 grudnia 1979 r. trwająca do 15 lutego 1989 r. Wojna w Afganistanie z końca XX w. była elementem zimnej wojny, czyli rywalizacji ekonomiczno-politycznej całego świata.  Afganistan był terenem, na którym w pośredni sposób walczyły Stany Zjednoczone ze Związkiem Sowieckim. USA w konflikcie afgańskim stanęło po stronie mudżahedinów. Natomiast ZSRR wsparł zbrojnie Ludowo-Demokratyczną Partię Afganistanu. Genezy wojny należy doszukiwać się w wydarzeniach z 1978 r., gdy w Afganistanie dokonał się komunistyczny przewrót, prezydent Muhammad Daud Chan został pozbawiony władzy, którą przejęła partia komunistyczna LDPA na czele z Mohammedem Tarakim. 30 kwietnia 1978 r. nowe władze utworzyły Demokratyczną Republikę Afganistanu, która oprócz nazwy z demokracją nie miała nic wspólnego. Zmiana władzy, zaprowadzanie porządku przez władze komunistyczne doprowadziło do buntu ludności, która nie akceptowała laicyzacji, brutalnej kampanii antyreligijnej, zabijania ludzi, itd. Czynniki te zdeterminowały Afganczyków do oporu. LDPA nie zamierzała oddać władzy, otrzymała pomoc od Sowietów w postaci wielkiej ilości broni, a partia zaczęła wobec afgańskiej ludności posługiwać się terrorem, co faktycznie doprowadziło do wybuchu wojny domowej. 

W konflikt afgański bezpośrednio zaangażował się ZSRR poprzez zbrojną interwencję w grudniu 1979 r. Sowieci usunęli dotychczasowego lidera LPDA Hafizullaha Amina zastępując go Babrakiem Karmalem. Walki w Afganistanie były bardzo ciężkie i niezwykle brutalne, Sowieci stosowali m.in. broń chemiczną. Siły antykomunistyczne otrzymały wsparcie od USA w postaci broni. 

Walczących z komunistycznym reżimem mudżahedinów do walki mobilizowała świadomość o zagrożeniu islamu, wojna w Afganistanie miała także religijny charakter. Sowieckie siły w Afganistanie nie wytrzymały zwiększającego się obciążenia ekonomicznego oraz nie były w stanie sprostać antykomunistycznej opozycji. Sowieci wycofali się z Afganistanu, co ostatecznie nastąpiło w lutym 1989 r. Sowiecka interwencja w Afganistanie przyczyniła się do upadku ZSRR, spowodowała straty materialne oraz ludnościowe po obu stronach konfliktu. 

Innym konfliktem w Afganistanie jest zbrojna interwencja państw NATO odbywająca się od 7 października 2001 do końca kwietnia 2002 roku. Działania państw NATO wymierzone były w reżim talibów, którzy udzielili schronienia Osamie bin Ladenowi, człowiekowi odpowiadającemu za zamachy terrorystyczne w USA z września 2001 r. Interwencja państw zachodnich zakończyła się misją stabilizacyjną, która trwa do dziś, polega ona na neutralizowaniu działań talibów oraz umożliwianiu wprowadzania przemian demokratycznych w kraju.