Edward Rydz „Śmigły” - biografia, życiorys

Naczelny wódz polskich wojsk podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku urodził się w 1886 roku w niewielkim Łapszynie. Jego ojciec miał związek z służbami mundurowymi – pracował jako wachmistrz policji. Młody Edward szybko stał się sierotą, a jego wychowaniem zajęła się babcia. Chłopiec nie sprawiał żadnych problemów wychowawczych i był bardzo uzdolniony. Za świetne wyniki w nauce otrzymał w 1900 roku stypendium od Rady Miejskiej. Po zdaniu egzaminu maturalnego w pobliskich Brzeżanach kontynuował naukę w Akademii Sztuk Pięknych oraz na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. ASP ukończył z sukcesem w 1912 roku, jego mentorem był wybitny malarz Józef Pankiewicz.

Podczas studiów intensywnie angażował się w działalność patriotyczną i narodowowyzwoleńczą. W 1912 roku zapisał się do Związku Strzeleckiego. W tym czasie wybrał dla siebie pseudonim „Śmigły”, który stał się częścią jego nazwiska. W tym okresie był również jednym z redaktorów pisma „Strzelec”. Rydz-Śmigły na stałe związał swą przyszłość z karierą wojskową. W 1911 roku skończył edukację w wiedeńskiej Szkole Oficerów Rezerwy. Od 1913 roku pełnił funkcję komendanta Związku Strzeleckiego w okręgu lwowskim. Powołanie do armii austriackiej otrzymał w 1914 roku. Doskonale sprawdził się w czynnej służbie wojskowej, został dowódcą 3 batalionu, potem 1 pułku. Szybko został zastępcą dowódcy brygady, majorem, podpułkownikiem, wreszcie – pułkownikiem (1916 rok). Zaangażował się w działalność Polskiej Organizacji Wojskowej, przez rok był jej komendantem głównym.

Jego działalność została doceniona – po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został powołany do rządu Ignacego Daszyńskiego jako minister spraw wojskowych (1918 rok). Pozycja Rydza-Śmigłego była tym silniejsza, że był zaufanym współpracownikiem Józefa Piłsudskiego. W 1919 roku przeprowadzał operację zajęcia Wilna. W walce z bolszewikami odnosił znaczące sukcesy. Rozbił 12 armię bolszewików i w 1920 roku zajął Kijów. Podczas bitwy warszawskiej prowadził prawe skrzydło grupy uderzeniowej znad Wieprza. Rydz-Śmigły zdołał pokonać 16 armię radziecką i uniemożliwić odwrót marszałka Tuchaczewskiego. Tymi osiągnięciami zasłużył na awans do stopnia generała dywizji.

Od 1921 roku był inspektorem armii w Wilnie. Jedną z ostatnich decyzji marszałka Piłsudskiego było awansowanie generała na Generalnego inspektora Sił Zbrojnych, co nastąpiło w 1935 roku. W 1936 roku prezydent Ignacy Mościcki powierzył Śmigłemu buławę marszałkowską. Marszałek pełnił tę funkcję w bardzo trudnych dla kraju czasach. Gdy w 1938 roku Niemcy zajęli Austrię, Śmigły nie dostrzegł w tej decyzji zagrożenia dla Polski. Był przekonany o stałości sojuszu polsko-francuskiego. Kiedy agresja III Rzeszy na Polskę była już tylko kwestią czasu, generał opracował wraz ze swym sztabem defensywny plan „Zachód”. Podczas kampanii wrześniowej pełnił funkcję Wodza Naczelnego wojsk polskich. Jednak już 7 września opuścił Warszawę i zbiegł do Brześcia. Po wkroczeniu do kraju wojsk radzieckich przekroczył razem z pozostałymi członkami rządu granicę z Rumunią. Po internowaniu zrzekł się funkcji państwowych.

W 1940 roku udało mu się zbiec i wrócić do Warszawy. W stolicy wstąpił do Związku Walki Zbrojnej jako szeregowiec pod pseudonimem Adam Zawisza. Edward Rydz-Śmigły zmarł w 1941 roku, prawdopodobnie na zawał serca. Jego ciało spoczęło na Powązkach, na grobie wyryto jego fikcyjne imię i nazwisko. W 1994 roku grób został odnowiony i właściwie podpisany.