Barbara Skarga - biografia, życiorys

Barbara Skarga urodziła się 25 października 1919 roku w Warszawie w rodzinie o tradycjach ewangelickich. Była siostrą słynnej polskiej aktorki – Hanny Skarżanki oraz aktora Edwarda Skargi. Kształciła się na Uniwersytecie imienia Stefana Batorego w Wilnie. Tam studiowała filozofię. Uczestniczyła w nauczaniu podziemnym. Jej wykładowcami byli między innymi: Henryk Elzenberg, Tadeusz Czeżowski, Stefan Srebrny oraz Konrad Górski, Jasinowski.

Zanim rozpoczęła naukę filozofii, studiowała na politechnice: „Zaczęłam studiować filozofię po politechnice, (...) Zdecydowałam, że trzeba mi jakiegoś humanistycznego oddechu”. „Dzisiaj słowo humanizm jest niemodne. Ale czegoś takiego widocznie potrzebowałam. I właściwie dopiero wówczas, gdy zetknęłam się z „Krytyką czystego rozumu”, z Kantem - to było dla mnie uderzenie piorunem”. Była łączniczką Armii Krajowej.

Niedługo potem została schwytana przez bolszewików i postawiona w stan oskarżenia. Na czas prawie rocznego śledztwa osadzono ją w najstarszym wileńskim więzieniu na Łukiszkach. W wyniku sekretnego dochodzenia, została uznana za winną popełnionych czynów, a wyrok mówił o wysłaniu więźniarki na dziesięcioletni pobyt w radzieckich obozach pracy – łagrach. Tam imała się różnych, nawet tych ciężkich zajęć, jak układanie torów kolejowych, pracowała jako ogrodnik czy felczer. Po odbyciu dziesięcioletniej „kary” dostała nakaz zamieszkania w kołchozie (rodzaj rolniczo-produkcyjnego przedsiębiorstwa w Związku Radzieckim, odpowiednik Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej). Zatrzymała się we wsi Budionowka.

Lata terroru, jaki przeżyła w łagrach opisała w swojej książce – „Po wyzwoleniu… 1944–1956”. Utwór został wydany pod pseudonimem Wiktoria Kraśniewska w emigracyjnym miesięczniku paryskim – „Kultura”. Do Polski udało jej się powrócić w jedenaście lat po skazaniu, w roku 1955. Wtedy też postanowiła kontynuować studia na Uniwersytecie Warszawskim na kierunku filozofia. Po uzyskaniu tytułu magistra podjęła pracę w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. Od roku 1970 aż do śmierci wykładała filozofię właśnie w tym instytucie.

Jej działalność naukowa jest imponująca. Była członkiem wielu prestiżowych stowarzyszeń i organizacji naukowych, między innymi: Towarzystwa Krzewienia i Rozwoju Nauki, Towarzystwa Kursów Naukowych, Polskiej Akademii Umiejętności, Komitetu Nauk Filozoficznych PAN (którego została przewodniczącą w roku 1980). W roku 1975 uzyskała stopień doktora, którego odnowienie nastąpiło w roku 2008. Wydała wiele książek i utworów traktujących o literaturze, jak i o filozofii.

Do jej najsłynniejszych dzieł należą: „Narodziny pozytywizmu polskiego 1831–1864”, „Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne”, „Człowiek to nie jest piękne zwierzę”, „Kłopoty intelektu. Między Comte'em a Bergsonem”, „Granice historyczności”, „Ślad i obecność”, „Przeszłość i interpretacje”. Została odznaczona wieloma medalami zasług za działalność w Armii Krajowej oraz wkład w rozwój polskiej kultury powojennej, między innymi: Orderem Orła Białego, tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Do końca życia była związana z pismem „Etyka”, w którym pracowała na stanowisku redaktora naczelnego.

Wkład Barbary Skargi w rozwój kultury i nauki szczególnie w czasach powojennych jest nieoceniony. Zajmowała się przede wszystkim filozofią, ale i miejscem rozumu w życiu człowieka. Była jednym z najwybitniejszych przedstawicieli polskiej inteligencji. Zmarła w roku 2009.