August II Mocny - panowanie, reformy, ocena

August II Mocny (1770 - 1733) nie zapisał się w dziejach Polski nazbyt dobrze - jego rządy charakteryzował chaos i trwające kłótnie wewnątrz kraju, w których to król był jedną ze stron konfliktu. Sam August II Mocny był postacią dość barwną, lubił podróże, łowiectwo, biesiady, był przystojny oraz charakteryzował się znaczną siłą fizyczną (stąd przydomek). Udało mu się zjednać przychylność części polskiej szlachty, która w roku 1697 wybrała go królem, szybko jednak żałując  wyboru. Przyzwyczajona do wręcz nieograniczonych swobód i możliwości przeciwstawienia się monarsze (i to prawnie gwarantowanej), teraz szlachta miałą króla, którego marzeniem było dostosować Polskę do standardów europejskich monarchii – liczących się w świecie, ale – i przede wszystkim – rządzonych mocną ręką władcy.

August, zapatrzony w Ludwika XIV, miał nadzieję na zaprowadzenie absolutyzmu w Rzeczpospolitej. Swoje panowanie rozpoczął wojną o Inflanty, przeciwko Szwecji, a u boku Rosji i Piotra I. Został pokonany, a Karol XII przeprowadził atak na Polskę. Szlachta podzieliła się na dwa obozy – stojący za królem oraz współdziałający z Karolem. Pod naciskiem tego ostatniego przeciwnicy Augusta w roku 1704 ogłosili królem Stanisława Leszczyńskiego. August II Mocny, choć wciąż miał poparcie przeważającej liczby szlachty, nie posiadał jednak wystarczających zdolności, które pozwoliłyby mu na wykorzystanie tego faktu. Niedostateczny użytek zrobił także z pomocy zapewnionej przez cara Piotra. Przegrał walkę o sukcesję i Stanisław Leszczyński został koronowany. August abdykował, ale wewnątrz państwa pozostały wciąż dwa przeciwstawne sobie obozy, z których ten opowiadający się przeciw nowemu władcy wygrał i wezwał Augusta do ponownego objęcia tronu. Był rok 1709. August II Mocny będzie panował do 1733, do swej śmierci.

U schyłku życia król starał się przeprowadzić reformy w kraju, ale bez powodzenia. Lata w Polsce wypełniła mu ciągła walka – o koronę i ze szlachtą. Rok 1709 niewiele zmienił. Jeżeli August II Mocny miał marzenia o wprowadzeniu absolutyzmu w Rzeczpospolitej, musiały one runąć wraz z rokiem 1717 i związanym z nim sejmem. W roku 1715 została zawiązana konfederacja sandomierska, oficjalnie występujaca przeciwko obecności w Polsce wojsk Saskich (faktycznie ważniejsze było to, że król pragnął wspomóc się nimi w dążeniach do wzmocnienia swej władzy). Końcem jej był wspomniany rok 1717 i sejm niemy, gdzie oficjalnie nastąpiło pogodzenie króla i szlachty. Upokarzający dla obydwu stron był jednak fakt, że obrady (choć to duże słowo, wszak jego nazwa wzięła się z faktu, że nie zezwalano na dyskusję, obawiając się, że wywoła kłótnię, która doprowadzi do zerwania obrad) zostały przeprowadzone pod kierownictwem ambasadora Rosji. Samo to wydarzenie ilustruje pośrednio całe panowanie Augusta II: pragnął reform, ale nie potrafił ich przeprowadzić. Zbyt długo nie  rozumiał bowiem, że w Polsce nie da się rządzić bez szlachty. Nie wykorzystał momentu, gdy miał jej część po swojej stronie i tak jego panowanie minęło na walce z nią i niemożności przeprowadzenie choćby najprostszych reform.