Powstanie ONZ. Deklaracja londyńska (1941) - geneza, postanowienia

Już doświadczenie I wojny światowej przekonało przywódców państw, iż ważne dla utrzymania międzynarodowego bezpieczeństwa i pokoju będzie utworzenie ogólnopaństwowej organizacji, która troszczyłaby się o zgodę między państwami i zapobiegałaby zbrojnym wystąpieniom.

Dlatego zgodnie z ustaleniami konferencji w Wersalu (28 czerwca 1919 roku) powołano do życia Ligę Narodów, która miała stać na straży światowego pokoju. Jak się wkrótce okazało, nie spełniła ona swojej roli, nie zapobiegła wybuchowi kolejnej wojny światowej. Wydarzenia zapoczątkowane atakiem hitlerowskich Niemiec na Polskę, Wielką Brytanię, Francję i inne kraje ponownie zwróciły uwagę na konieczność wypracowania metod będących w stanie stworzyć nowy, powojenny ład oparty na bezpieczeństwie narodów. Już w pierwszych latach wojny podjęto próbę utworzenia sprawniej niż Liga Narodów działającej organizacji o podobnym profilu. Efektem tych zamierzeń było powstanie Organizacji Narodów Zjednoczonych w 1945 roku, która do dziś pełni funkcję najważniejszej organizacji działającej na rzecz zachowania pokoju na świecie.

Jednak nie od razu została ona utworzona. Powołanie do życia ONZ poprzedziły serie spotkań, rozmów i ustaleń dokonujących się przez wiele lat wojny. Pierwszym fundamentem pod budowę Organizacji Narodów Zjednoczonych była Deklaracja londyńska ogłoszona 12 czerwca 1941 roku w stolicy Wielkiej Brytanii. Podpisały ją państwa sprzymierzone w walce z Adolfem Hitlerem – Stany Zjednoczone oraz Wielka Brytania. Zasadniczym jej postanowieniem było zobowiązanie się do „współpracy z innymi wolnymi narodami zarówno w czasie wojny, jak i pokoju”. Stwierdzenie to stało się bazą dla utworzenia wielonarodowego porozumienia w sprawie utrzymania bezpieczeństwa i pokoju na świecie. Tym samym uznano, iż świat powojenny powinien opierać się przede wszystkim na dialogu i współpracy narodów.

Deklaracja londyńska była pierwszym ważnym dokumentem, na podstawie którego zbudowano podstawy ONZ. Niedługo po niej, bo już 14 sierpnia 1941 roku, podpisano Kartę Atlantycką, która precyzowała zasady stosunków powojennych.