Państwo Franków - rozwój terytorialny państwa frankijskiego za rządów Karola Wielkiego

Karol Wielki zaliczany jest do grona najwybitniejszych europejskich władców w historii, jako twórca potęgi państwa frankijskiego - król, który położył podwaliny pod przyszły średniowieczny model państwa i sprawowania władzy oraz wybitny organizator, reformator i mecenas sztuki. Jedna oprócz wielu sukcesów w polityce wewnętrznej, Karol Wielki podczas swojego panowania dał się poznać także jako nieustraszony i konsekwentny zdobywca.

Niemal całe panowanie starszego z synów Pepina Krótkiego upłynęło pod znakiem podbojów sąsiednich terytoriów. Pierwszym sukcesem agresywnej polityki zagranicznej Karola Wielkiego było podporządkowanie sobie zbuntowanej Akwitanii. Szybka, przeprowadzona jeszcze przy współudziale swojego brata - Karlomana, akcja pacyfikacyjna nie zapobiegła jednak odradzaniu się tendencji odśrodkowych tej południowo-zachodniej prowincji. Wobec tego faktu, Karol Wielki zgodził się na ugodę z Akwitańczykami - na jej mocy w roku 781 utworzył autonomiczne królestwo Akwitanii, gdzie władcą został jego syn, Ludwik. Odwrotną strategię, polegającą na bezwzględnym podporządkowaniu siłą, zastosował król wobec niepokornej Bawarii, oddając ją w zarząd frankijskim grafom. Nieosiągalnym dla wojsk Karola Wielkiego okazała się być natomiast północno-zachodnia część dzisiejszej Francji, czyli historyczna kraina zwana Bretanią. Przejściowo udało się jedynie Frankom narzucić Bretończykom formalne uznanie swojej zwierzchności, ale ziemie te, zamieszkałe przez walecznych Celtów, faktycznie pozostały niezależne.

Następnie ekspansja Franków skierowana została na południe, na tereny kontrolowanej przez Longobardów północnej Italii. Zacieśnienie stosunków z papieżem oraz jego nawoływanie o zbrojną pomoc zaowocowały wyprawą przeciwko Dezyderiuszowi, która to zakończyła się wielkim zwycięstwem wojsk Karola Wielkiego w roku 774 - zdobyta została Pawia a Karol ogłosił się spadkobiercą dziedzictwa oraz nowym królem Longobardów, rozszerzając tym samym swoje wpływy w Italii oraz w samym Rzymie.

Najcięższe jednak boje, Karol Wielki toczył z pogańskimi Sasami na północnym-wschodzie, którym starał się oprócz swojej władzy narzucić także religię chrześcijańską. W roku 779 rozpoczął się systematyczny podbój Saksonii a jego definitywne zakończenie zakłócone została ucieczką dotychczasowych przywódców saskich do zaprzyjaźnionej Danii. W roku 782 wybuchło w Saksonii inspirowane przez zbiegów powstanie, które zakończyłopa się doszczętną klęską jednej z frankijskich armii oraz represjami ze strony urzędników królewskich. Ostatecznie przywódca opozycjonistów - Widukind poddał się Karolowi i przyjął chrzest, ale resztki sił saskich walczyły z Frankami aż do roku 804. Kontynuując ekspansję na wschód, Karol Wielki na swojej drodze podporządkował sobie także słowiańskich Obodrzyców oraz Wieletów, Awarów, których państwowość chyliła się ku upadkowi a luźną jego zwierzchność uznały ponadto plemiona serbskie i czeskie.

W Hiszpanii Karol Wielki nieustannie potykał się z Arabami, którzy w śmiałych rajdach zapuszczali się daleko poza Pireneje. Próba frankijskiej interwencji zbrojnej na Półwyspie Iberyjskim w roku 778 zakończyła się niepowodzeniem i utratą niemal całej straży tylnej podczas odwrotu przez wąwóz Roncevaux. Na początku nowego stulecia udało się jednak Karolowi Wielkiemu zdobyć przyczółki po drugiej stronie Pirenejów (Barcelonę, Pampelunę, Tortozę), przyłączając tzw. Marchię Hiszpańską do swojego rozległego państwa.