Dekret o rozwiązaniu zrzeszeń wolnomularskich - 24.11.1938 r.

Wolnomularstwo w Rzeczpospolitej pojawiło się już w pierwszej połowie XVIII w. a zapierwszą polską organizacją o charakterze masońskim uważa się warszawskie Czerwone Bractwo, założone w 1721 r. Od początku swojego istnienia masoni byli traktowani jako złowroga sekta, która dąży do zburzenia dotychczas utrwalonego porządku w świecie chrześcijańskim.

Rozwiązany praktycznie całkowicie w okresie rozbiorów ruch masoński powrócił do Polski ok. 1910 r. wrazz utworzeniem loży Wyzwolenie. W latach następnych wolnomularze uzyskali znaczne wpływy na ziemiach polskich - odegrali istotną wolę w procesie odzyskiwania niepodległości, aby potem współtworzyć scenę polityczną II RP. Zdeklarowanym masonem był np. pierwszy prezydent odrodzonej polski, Gabriel Narutowicz a ponadto za prawdziwy uznaje się fakt, jakoby w każdym międzywojennym rządzie było co najmniej kilku przedstawicieli lóż masońskich (nierzadko w randze ministrów czy dyrektorów departamentów).

Z czasem masonom w państwie sanacyjnym przybywało co raz więcej wrogów, spośród których najzacieklejszym był Kościół Katolicki, obawiający się powszechnej laicyzacji oraz utraty swojej pozycji. Wielka antymasońska kampania rozpoczęła się w lecie 1937 r. Agresywne hasła oraz powszechna nagonka doprowadziły do wzrostu znaczenia radykalnych sloganów pozbycia się wolnomularzy z życia polityczneg. Bezpośrednim ich wynikiem było wydanie przez prezydenta Mościckiego w dniu 22 listopada 1938 r. nadzwyczajnego dekretu pt. „O rozwiązaniu zrzeszeń wolnomularskich”, który w trybie natychmiastowym wyjmował spod prawa wszystkie stowarzyszenia masońskie na terenie kraju. Składał się on z sześciu artykułów, które mówiły m. in. o karze więzienia i grzywny za tworzenie, działalność, wspieranie oraz sympatyzowanie z lożami oraz przekazaniu majątku zlikwidowanych stowarzyszeń na cele dobroczynne.

Dekret ten jest dobitnym przykładem na to, że w II RP, mimo górnolotnych haseł zawartych w konstytucji kwietniowej, nie były przestrzegane podstawowe prawa obywatelskie tj. wolność słowa, wyznania i zrzeszania się.