Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych

Deklaracja Niepodległości to jedno ze świadectw idei oświeceniowych zrealizowanych w rzeczywistości. Podpisana 4. lipca 1776 roku,wyprzedziła znacznie rewolucję francuską – bazowała na tych samych ideach, co późniejsza rewolucja, jednak bez jej krwawego aspektu. Deklaracja była zwięzła, ale w tych zwięzłych słowach zawierało się wszystko, co głosili filozofowie epoki.

Stwierdzała, że ludzie są równi i posiadają nienaruszalne prawa dane od Boga, których człowiek nie może łamać (są to bowiem prawa naturalne). Na straży tych praw stoi rząd wybrany przez obywateli, a nie narzucony z góry. Natomiast jeżeli rząd nie dba o interesy obywateli lub wręcz im szkodzi, obywatele mają prawo go obalić; Deklaracja ogłaszała, że stany stają się wolne – wolne od zwierzchnictwa Wielkiej Brytanii, zatem zawarcie w dokumencie prawa do wystąpienia przeciwko rządowi było ściśle związane z ówczesną sytuacją polityczną. Pracami nad Deklaracją kierował Thomas Jefferson (późniejszy prezydent w latach 1801-1809) i w dużej mierze to on przyczynił się do zrodzenia się legendy dnia 4. lipca – zlecił namalowanie sławnego obrazu przedstawiającego moment złożenia podpisów na dokumencie.

Piękno sformułowań Deklaracji nie przekładało się wszędzie na aspekty praktyczne – np. wykluczano Murzynów ze stwierdzenia o równości wszystkich ludzi. Należy jednak podkreślić, że Deklaracja stanowiła wyraz idei, nie miała mocy prawnej. Pierwszym stanem, który zaczął obchodzić dzień 4. lipca jako święto, było Massachusetts (święto 4. lipca obchodzone tu od 1781 roku), które już niebawem zakazało niewolnictwa na swoim terenie.

Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych była jednym z pierwszych aktów na świecie, której stwierdzenia, wydające się dziś czymś oczywistym, potraktowane zostały jako podstawa dla stworzenia państwa, w którym władza będzie pochodziła od obywateli i oni będą gwarantem jej trwania.