Europa - nowe państwa po I wojnie światowej

I wojna światowa doprowadziła do kompletnego zawalenia się ładu panującego w XIX wieku. Państwa centralne pogodzić się musiały z porażką, a w Rosji wybuchła rewolucja. W warunkach tych do głosu doszły, sięgające II połowy wieku poprzedniego, dążenia niepodległościowe narodów włączonych w większe organizmy państwowe. Nowe państwa powstawały zwłaszcza na gruzach Austro-Węgier oraz Rosji.

Droga zachodnich rubieży Rosji do niezależności była niezwykle trudna. Kraje, w których świadomość narodowa była już wykształcona, w trakcie rewolucji bolszewickiej, musiały walczyć zarówno o wyswobodzenie się spod władzy Rosjan, a później również Niemców, którzy po traktacie brzeskim weszli w posiadanie tych ziem.

Pierwsi wyswobodzili się Finowie (w 1917), rok później swą niepodległość proklamowały Litwa, Łotwa i Estonia, a także Polska. Nie oznacza to jednak, że bolszewicy pogodzili się z utratą tak wartościowych terenów nadbałtyckich. Począwszy od roku 1919 Armia Czerwona próbowała przejść do ofensywy – na terenach zajętych natychmiast tworzone były rządy, które ogłaszały federację z Rosją Sowiecką. Opór nowych państw i pomoc ze strony polskiej ostatecznie jednak spowodował wycofanie się najeźdźców z dalszej ekspansji. Tym niemniej przez całe dwudziestolecie międzywojenne państwa bałtyckie były nękane ze wschodu.

Również dosyć skomplikowaną, aczkolwiek znacznie łatwiejszą drogę do niepodległości przebyły państwa wchodzące w skał monarchii habsburskiej.

Trudności dotknęły przede wszystkim Węgrów. Tam bowiem w marcu roku 1919 władze przejęli komuniści (na czele z Belą Kunem), którzy ogłosili Węgierską Republikę Rad w sojuszu z Rosją. Wpływy komunistów nie były jednak na tyle duże, aby państwo to mogło się utrzymać. W sierpniu Kun został obalony i kolejne wybory wygrała już prawica opowiadająca się za ustrojem monarchicznym.

28 października 1918 proklamowano w Pradze Republikę Czechosłowacką. Na konferencji w Paryżu państwa Ententy uznały je za twór niezawisły. Państwo to w najbliższych latach weszło w konflikt z Polakami o Śląsk Cieszyński.

Nie udało się natomiast stworzyć Republiki Niemiecko-Austriackiej. Przeciwko połączeniu tych państw opowiedziała się bowiem Francja. Republika Austrii została obciążona spłatą kontrybucji i nie mogła wyrzec się swej niezależności bez zgody Ligi Narodów.

Jeszcze inaczej potoczyły się losy Jugosławii. Najpierw, po wyzwoleniu Serbii i Czarnogóry, powstało Państwo Słoweńców, Chorwatów i Serbów. Ponieważ Serbowie wchodzili w skład zwycięskiej koalicji, pewnym było, że dojdzie do zjednoczenia pod berłem tamtejszej dynastii. Od roku 1929 Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców, nazywać się miało Jugosławia.

Niepowodzeniem zakończyła się próba wybicia się na niepodległość Ukraińców.