Wojny perskie - II wojna perska

Zakończona niepowodzeniem pierwsza wyprawa do Grecji nie zniechęciła króla perskiego do kolejnej próby podporządkowania sobie Hellady. Następca Dariusza II, Kserkses po uporządkowaniu sytuacji w swoim kraju od razu przystąpił do organizowania nowej ekspedycji na zachód. Tym razem była ona jednak dużo lepiej zorganizowana.

Podczas gdy w Persji trwały przygotowania do nowej wojny, Grecy zdawali sie nie dostrzegać ponownego zagrożenia z jej strony. W Atenach trwał spór na co przeznaczyć dochody z nowoodkrytych złóż srebra w górach Laurion. Ostatecznie zwyciężyła koncepcja Temistoklesa, który proponował rozbudować flotę, która bezsprzecznie panowałaby na Morzu Egejskim, zapewniając przy tym bezpieczeństwo praktycznie całej Grecji. W krótkim czasie Ateńczycy stali sie posiadaczami ogromnej floty w liczbie ok. 200 trier, a załogę ich stanowili wcieleni specjalnie w tym celu do wojska teci - najuboższa warstwa ateńskiego społeczeństwa.

Kiedy bezpośredni atak perski stał się już niemal przesądzony, przedstawiciele polis greckich zebrali się na wspólnej naradzie w Istmie Korynckim gdzie powołali do życia Sprzymierzenie Hellenów, w którym przywództwo powierzono najbardziej doświadczonym, czyli Spartiatom. Po wielu sporach zdecydowani również zagrodzić drogę ogromnej armii perskiej, która posuwała sie juz wzdłuż północnego wybrzeża Morze Egejskiego w wąwozie termopilskim, gdzie przeciwnik nie będzie w stanie wykorzystać swojej liczebnej przewagi. Wiosną 480 r. p.n.e. wojska dowodzone osobiście przez Kserksesa dotarły do Termopil, gdzie kilkakrotnie bez skutku próbowały wyprzeć Greków z przesmyku. Sytuacja zmieniła sie diametralnie, kiedy to zwiadowcy perscy dowiedzieli sie o istnieniu wąskiego przejścia, którym można ominąć wąwóz, zaskakując tym samym obrońców atakiem na ich tyły.

Dowiedziawszy się o nieuniknionym okrążeniu, dowódca Greków król Sparty Leonidas, odesłał wszystkie pomocnicze oddziały, pozostawiając jedynie siebie wraz ze ok. 300 Spartanami na polu bitwy. Persowie nie oszczędzili nikogo i po przekroczeniu wąwozu Termopile mieli praktycznie otwartą drogę na południe, do Aten. Miasto zostało wkrótce zdobyte i splądrowane. W tym samym czasie doszło do spotkania, nieopodal wyspy Salamina, obu wrogich flotylli, spośród których Persowie posiadali miażdżącą przewagę liczebną.Dzięki lepszemu wyszkoleniu oraz umiejętnym wykorzystaniu charakteru wód, na których odbyła sie bitwa (wąskie przesmyki, duża liczba wysp i dobrze rozwinięta linia brzegowa) flota pod dowództwem Temistoklesa odniosła przekonujące zwycięstwo nad przeciwnikiem na oczach jego króla, który spokojny o wynik ustawił sobie zawczasu punkt obserwacyjny na pobliskim wzniesieniu.

Zwycięstwo pod Salaminą w 480 r. p.n.e. nie zmieniło jednak układu sił na lądzie, gdzie wciąż ogromna armia perska pozostawała niemal nietknięta. Sam król Kserkses zmuszony został przez okoliczności do powrotu do Babilonu i przekazał dowództwo nad wojskiem swemu zięciowi, Mardonisowi. Sytuacji w Attyce do tej pory biernie przyglądali się Spartanie, którzy niechętnie ingerowali w problemu swoich Ateńskich rywali. W porę jednak zdali sobie sprawę, że osamotnione Ateny mogłyby być skłonne poddać się bez walki najeźdźcy przez co ich potężna flota przestałaby bronić wybrzeży greckich a w takiej sytuacji żadne polis nie mogłoby się już czuć bezpieczne. Na czele doskonale wyćwiczonej i karnej armii spartańskiej do Attyki wyruszył Pauzaniasz. Do rozstrzygającej bitwy doszło w roku 479 p.n.e. pod Platejami, gdzie połączone siły Greckie odniosły bezsprzeczne zwycięstwo. W tym samym roku Ateńczycy odnieśli równie przekonujące zwycięstwo w morsko-lądowej bitwie pod Mykale w Azji Mniejszej, gdzie schroniła się resztka floty perskiej.

Perska armia inwazyjna pośpiesznie wycofała się z Grecji, ale oficjalny pokój kończący II wojnę perską (tzw. pokojem Kalliasa, od imienia głównego negocjatora po stronie greckiej) podpisany został dopiero w 449 r. p.n.e. Na jego mocy potwierdzone zostało Ateńskie panowanie w obrębie basenu Morza Egejskiego oraz utrzymana została autonomia polis greckich w Azji Mniejszej.