Bitwa pod Hittin (1187) – tło, przebieg, skutki

W roku 1186 po śmierci małoletniego króla Baldwina V władzę nad Królestwem Jerozolimskim przejęła oficjalnie jego matka – Sybilla, która sprawowała rządy wraz ze swoim mężem, Gwidonem z Lusignan. Gwidon był wyjątkowo nieudolnym królem i nie znał dostatecznie realiów ówczesnego Bliskiego Wschodu. Nieszczęśliwie dla losów Królestwa jego najbliższym doradcą był Reginald z Chatillon – pierwszoplanowy awanturnik wśród krzyżowców, zaślepiony nienawiścią do muzułmanów. Nieostrożne działania Reginalda (atak na muzułmańską karawanę w czasie trwania pokoju z Saladynem) wywołały w końcu wojnę.

W roku 1187 Saladyn, wykorzystując ogromny potencjał swojego państwa, rozpoczął mobilizację ogromnej armii mającej posłużyć do ostatecznej rozprawy z obywatelami Jerozolimy.

Działania wojenne zainicjował Saladyn, który na przełomie czerwca i lipca roku 1187 przystąpił do oblężenia Tyberiady – twierdzy nad Jeziorem Tyberiadzkim, której obroną dowodziła żona jednego z najpotężniejszych baronów Królestwa Rajmunda z Trypolisu – Esziwa. Sam Rajmund zdawał sobie w pełni sprawę, iż ewentualna próba odsieczy oblężonej Tyberiadzie, w obliczu zgromadzenia przez krzyżowców niedostatecznej liczby zapasów i wodny pitnej, niosłaby za sobą zbyt duże ryzyko. Dlatego za wszelką cenę starał się od tej decyzji odwieść króla Gwidona. Ten jednak przychylił się do stanowiska Reginalda z Chatillon, który powołując się m. in. na honorowy kodeks rycerski, nalegał na jak najszybsze podjęcie zdecydowanych działań przeciwko Saladynowi.

W marszu na Tyberiadę zmobilizowano około 1200 ciężkozbrojnych, 4000 lekkozbrojnych (tzw. turkopoli) oraz 20000 pieszych rycerzy – znaczną część tych sił stanowiły kontyngenty wystawione przez zakony rycerskie. Siły muzułmanów, w porównaniu do armii krzyżowej, były zdecydowanie liczniejsze – około 50000 żołnierzy, z czego 12000 zawodowych jeźdźców i 8000 wyszkolonych piechurów, resztę zaliczyć należy jako chcących wziąć udział w dżihadzie zwykłych wojowników.

Do bezpośredniego spotkania obu armii doszło w okolicach miejscowości Hittin (dziś Kfar Zeitim w Izraelu) w dniu 4 lipca roku 1187. Jednak już w dniu poprzednim muzułmańska kawaleria nawiązała kontakt ze strażą tylną zgrupowania chrześcijańskiego, zadając mu znaczne straty. W obliczu ciągłych dywersyjnych ataków muzułmanów, Gwidon zarządził rozbicie prowizorycznie ufortyfikowanego obozu około 5 kilometrów od Hittin. Jego wojsko było wyczerpane długotrwałym odpieraniem ataków nieprzyjaciela i dodatkowo wycieńczone chronicznym niedostatkiem wody. Niedługo potem chrześcijanie zostali całkowicie okrążeni przez przeważające liczebnie siły muzułmańskie i jedynie skromny hufiec Baliana z Ibelinu zdołał wydostać się z pułapki i schronić się w murach Jerozolimy.

Zmasowany atak wojsk Saladyna zdezorganizował szeregi jerozolimczyków, którzy ponieśli bardzo ciężkie straty w ludziach – do niewoli dostali się wszyscy najwyżsi dostojnicy z królem Gwidonem i Reginaldem z Chatillon na czele, w sumie około 10000 chrześcijan,  ponad drugie tyle zginęło na polu bitwy. Muzułmanie zdobyli także relikwie Świętego Krzyża, którym opiekował się aż do swojej śmierci biskup Akki. Jako że poprzednie nieprzyjazne islamowi działania Reginalda z Chatillon zapadły Saladynowi głęboko w pamięć, niezwłocznie po bitwie postanowił on własnoręcznie ściąć wiarołomnego awanturnika na oczach jego króla – podobnie okrutny los spotkał także większość rycerzy zakonnych, którzy odmówili przejścia na islam.

Bitwa pod Hittin z roku 1187 była największą, najbardziej spektakularną i dotkliwą oraz niosącą za sobą najpoważniejsze skutki klęską wojsk chrześcijańskich w czasie prawie trzech stuleci ich obecności w Ziemi Świętej. Wówczas to zniszczeniu uległa prawdopodobnie największa armia, jaką kiedykolwiek zdołało wystawić Królestwo Jerozolimskie, co oznaczało pozostawienie całości ziem kontrolowanych do tej pory przez chrześcijan praktycznie bezbronnych wobec rewizjonistycznych zakusów zwycięskiego Saladyna. Muzułmański wódz w pełni wykorzystał swój tryumf spod Hittin i w niedługim czasie zdołał opanować niemal wszystkie chrześcijańskie ziemie, miasta oraz zamki.