Bitwa pod Platejami - kampania roku 479 p.n.e.

Przegrana bitwa pod Salaminą nie spowodowała ostatecznego wycofania się Persów z Grecji, a jedynie czasowe (zimowe) zawieszenie działań wojennych. Wycofując się do Babilonii, gdzie wybuchło powstanie, Kserkses pozostawił w Grecji znaczne siły pod wodzą Mardoniusza. Dowódca ten okres zimy wykorzystał na agitacje wśród Ateńczyków, którzy za sprawą potęgi morskiej, jaką dysponowali, zrobili na Persach olbrzymie wrażenie. Ponieważ działania te nie przynosiły skutku, Mardoniusz ponownie odwołał się do siły – wkroczył do Attyki i ją spustoszył.

Reakcja strony Greckiej była bardzo niejednoznaczna, Sparta bowiem nie zamierzała podejmować żadnych akcji rewanżowych. Poskutkowały dopiero groźby Temistoklesa – Spartanie na czele sił Związku Peloponeskiego ruszyli do walki. Na wieść o zbliżaniu się armii greckiej Mardoniusz wycofał się z górzystej Attyki do Beocji i tam, pod Platejami, rozbił obóz. Wybór miejsca nie był przypadkowy – dowódca perski liczył, że na tym terenie konnica da mu zdecydowaną przewagę.

Siły greckie zgromadzone pod Platejami liczyły kilkadziesiąt tysięcy żołnierzy, w tym 7 tysięcy Spartan. Persów było dwukrotnie więcej.

Początkowy etap batalii odbywał się zgodnie z planem Persów. Odcięci przez konnicę wroga od swego zaplecza, Grecy zmuszeni zostali do przeniesienia swego obozu w inne miejsce. To przedsięwzięcie logistyczne spowodowało duży chaos w ich szeregach. Rozbita została ciągłość wojsk, Spartanie natomiast nie chcieli się wycofywać. Okres zamętu wykorzystali Persowie, którzy niespodziewanie przeprowadzili frontalny atak. Dzięki znakomitemu wyszkoleniu i dyscyplinie, Spartanie (bo to oni dźwigali główny ciężar walki) odparli go. Przypieczętowaniem klęski najeźdźców było zabicie Mardoniusza – jego wojsko poszło wtedy w rozsypkę. Ponadto Grekom udało się zdobyć wielkie łupy w obozie perskim. Następstwem bitwy pod Platejami było stopniowe wypieranie Persów z Grecji.

Równocześnie z bitwą lądową na morzu odbywała się zwycięska dla Greków batalia o wyswobodzenie wysp Morza Egejskiego. Oczyszczone zostały również wybrzeża Macedonii i Tracji. Kolejnym etapem było wyswobodzenie koloni greckich na Cyprze. Olbrzymie znacznie miało również zdobycie Bizancjum w roku 478 p.n.e.

Działania wojenne przeciwko Persom trwały jeszcze do końca lat sześćdziesiątych i zakończyły się usunięciem perskich garnizonów ze wszystkich obszarów należących wcześniej do Greków.