Komuna Paryska

Pokój między Niemcami a Francją został podpisany we Frankfurcie nad Menem, 10. maja 1871 roku. Na jego mocy Prusy otrzymywały Alzację i Lotaryngię (wraz z Metz), a Francja miała zapłacić kontrybucję wojenną w wysokości 5 miliardów franków w złocie. Warunki były znane dużo wcześniej – rząd Louisa Thiersa w preliminariach pokojowych przyjął je wszystkie.

Warunki (oraz ich pełna akceptacja) wywołały oburzenie – czas między 8. marca do 28. maja 1871 roku to czas trwania Komuny Paryskiej stworzonej przez Paryżan, opierających się o Gwardię Narodową. 28. marca nastąpiła uroczysta proklamacja Komuny Paryskiej, której pierwszym krokiem było zarysowanie programu w „Deklaracji do narodu francuskiego” określającej przyszły ustrój państwa. Francja miała być związkiem autonomicznych komun, a władza była ściśle kontrolowana przez lud, który mógł odwołać urzędników, gdy ci się nie sprawdzili; on też ich powoływał. Maksymalne płace urzędników były również określone. Armię miała zastąpić Gwardia Narodowa (powołana z ludu).

Komuna starała się podjąć rokowania z Prusami – szybko Thiers uświadomił sobie skalę jej znaczenia i oddziaływania (w innych miastach także powstawały komuny, szybko były jednak likwidowane) i zdecydował się na jej bezwzględną pacyfikację. Od 21. do 26. maja ulice Paryża spłynęły krwią. Jeńców nie brano, a rozstrzeliwano na miejscu, czym Komuna odpowiedziała mordując zakładników. Ostatnim bastionem był cmentarz Pere-Lachaise. Na nim to 28. maja nastąpiła krwawa masakra – rozstrzelano pokonanych oraz rannych. Reperkusje były olbrzymie – pozostało ok. 25 tysięcy komunardów. Większość z nich wymordowano. Komuna zakończyła czas sympatii do Polaków ze względu na ich znaczny w niej  udział (między innymi w jej szeregach walczył gen. Jarosław Dąbrowski, który zginął 23. maja).