Salvador Dali - biografia, życiorys

Salvador Dali (Salvador Domenec Felip Jacint Dalí i Domenech, marques de Dalí de Púbol) urodził się 11 maja w Hiszpanii, w mieście Figure. Jest najbardziej popularnym spośród surrealistów, pomimo usunięcia przed współprzedstawicieli kierunku z szeregu reprezentantów nadrealizmu ze względu na nieprzestrzeganie postulatów ruchu.

Był synem notariusza oraz kobiety z mieszczańskiej rodziny. Miał  młodszą siostrę Annę Marię. Jako dziesięcioletni chłopiec pobierał już lekcje rysowania, a cztery lata później wystawiał pierwsze swoje obrazy. Początkowo inspirował go impresjonizm, z którym zapoznał go kataloński twórca, Ramon Pichot. Rodzina Pichotów zadbała o to, by Salvador miał oświetloną pracownię, w której trenował godzinami rysunek – gdy zabrakło mu papieru, użył jako płótna starych drzwi. Po tym, jak matka młodego artysty zmarła na raka, ojciec Dalego pojął za żonę jej siostrę, co mocno skomplikowało stosunki z jego synem.

W 1921 kontynuował edukację artystyczną w madryckiej Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych, jednak nigdy jej nie ukończył, ponieważ uważał się za osobę bardziej wykwalifikowaną od swoich egzaminatorów. W 1923 zawieszono go w prawach studenta. Dał się poznać w  Madrycie jako ekscentryk odziany w pelerynę, zbyt krótkie spodnie i czapkę z filcu. W 1928 roku zapoznał się z Pablem Picassem, który zaimponował mu swoimi obrazami oraz z Joanem Moro, który ułatwił Salvadorowi wstąpienie do grupy surrealistów. Jako pierwsze surrealistyczne malowidło Dalego uznaje się „Miód jest słodszy od krwi” (1928). W 1934 roku wyrzucono go z grupy pod zarzutem kontaktów z faszyzmem.

Od czasu przyłączenia się do surrealistów, zaczął identyfikować się z tym kierunkiem w sztuce, który był rodzajem światopoglądu. Obejmował różne dziedziny sztuki: literaturę, rzeźbę, grafikę, malarstwo, a również film. Twórczość nadrealistów była wynikiem swobodnego, niekontrolowanego działania, dopuszczała do głosu podświadomość, pragnienia, sny. Surrealiści byli z założenia bezwiednymi przekaźnikami wizualnych bodźców. Kierunek opierał się na teorii psychoanalizy Zygmunta Freuda.

W 1929 roku spotkał Helenę Diakonovą czyli Galę, żonę poety Paula Eluarda. Rosjanka rzuciła dla Dalego męża i w 1934 roku wzięła z nim ślub cywilny. Dwadzieścia sześć lat później odbyła się także ceremonia kościelna. Gala sprawnie zajmowała się kwestiami finansowymi artysty, kontrolowała jego promocję, inspirowała go i darzyła miłością. Była elementem spajającym życie ekscentryka. W 1928 roku Dali wraz z Luisem Bunuelem nakręcił film „Pies andaluzyjski” uznany za filmowy manifest surrealizmu.

W 1933 roku odbyła się indywidualna wystawa Dalego w Nowym Yorku. W Stanach Zjednoczonych zamieszkał w trakcie II wojny światowej. Zdobył sławę w Ameryce nie tylko dzięki udanym wystawom, ale i kontrowersyjnym zachowaniom. Jego postać budziła zainteresowania, a dzięki temu zarobki artysty rosły. Aktorzy i osoby z wyższych sfer składały u niego zamówienia na portrety. Coco Chanel nosiła zaprojektowaną przez niego biżuterię.

Po powrocie do Europy w 1948 roku Salvador i Gala bywali głównie we Włoszech i w Hiszpanii. Dali zaczął sięgać w swej twórczości do mistycyzmu oraz psychologii. Nie stronił od aspektów historycznych.

W 1974 roku w Figueres powstało muzeum Teatro Museo Dali na podstawie projektu malarza. Umiejscowienie obiektu w teatrze miało symbolizować „teatralność” losów Dalego. Znajdowały się tam dzieła wybitnego surrealisty oraz jego przyjaciół, np. Ernsta Fuchsa, Arno Brokera i Antoniego Pitxota.

10 czerwca 1982 roku odeszła jego ukochana żona Gala, oś jego życia. Siedem lat później, 23 czerwca 1989 roku umarł również Salvador.