Mapa polityczna XIX-wiecznej Europy i świata

Jedną z ważniejszych zmian na XIX-wiecznej mapie Europy był fakt zniknięcia niepodległej Polski, która została rozparcelowana pomiędzy trzech zaborców – Prusy, Austrię oraz Rosję. Co prawda w zamian za to pojawiło się w centrum Europy nieco inne państwo, które sugerowało ciągłość istnienia państwowości polskiej, lecz była one podległa rządom zaborczym. W 1807 roku pojawiło się Księstwo Warszawskie, a po roku 1815 Królestwo Polskie.

XIX wiek był wiekiem niespokojnym, gdyż z jednej strony Europą targały nieustanne konflikty wewnętrzne i zewnętrzne, choćby Wiosna Ludów, która wstrząsnęła posadami Starego Kontynentu, czy też działania Napoleona Bonaparte, który podporządkował sobie znaczną część Europy. Pokonał kolejnych wrogów, osadzając na ich miejscu ludzi, którym ufał i wierzył, że będą stali po jego stronie. Pokonał Prusy i Austrię, wyswobodził Polskę, choć z drugiej strony nie nadał jej pełnej niepodległości, co raczej ograniczoną autonomię. Wkrótce ruszył na Moskwę, jednak mroźna zima okazała się zbyt zabójcza dla jego wojska, a Napoleon okazał się wielkim przegranym. W międzyczasie próbował swoich sił także w Afryce.

Przyglądając się XIX wiecznej mapie Europy dostrzeżemy, iż liczne ziemie na południu, głównie na Bałkanach, przynależały  do Turcji, która odgrywała tu rolę ważnego równoważnika sił międzynarodowych na terenie Starego Kontynentu.

Wspomniana już Afryka, na której terenach wylądował Napoleon Bonaparte, stała się w XIX wieku polem do zdobyczy kolonialnych. Dotychczas kontynent ten był wolny od panowania europejskiego, jednak wkrótce nastał czas, iż wielkie mocarstwa europejskie zainteresowały się zdobyczami w owych egzotycznych krajach. Wówczas to rozpoczęła się walka o dominację w Afryce i kolejne zdobycze kolonialne.

Wielka Brytania wzięła pod swój protektorat m.in. Afrykę Wschodnią, kondominium anglo-egipskie, Związek Południowej Afryyki, z kolei ich rywale – Francuzi: Algierię, Afrykę Zachodnią, Afrykę Równikową oraz Madagaskar. Ze zdobyczy na terenie Afryki nie zrezygnowały także Włochy, które podbiły Libię, Afrykę Wschodnią, Trypolitanię, Somali Włoskie, Etiopię oraz Erytreę. Ponadto ważną rolę odgrywała również Portugalia z Angolą, Mozambikiem, Gwineą Bissau na czele oraz Niemcy zarządzające Kamerunem, Afryką Południowo-Zachodnią oraz Afryką Wschodnią. Na terenie Afryki istniało również Kongo Belgijskie. Z jednej strony państwa kolonialne czerpały z owych kolonii liczne zyski, ściągając stamtąd surowce potrzebne do rozwoju, choć i z drugiej utrzymanie owych kolonii nierzadko wiele kosztowało.

Ważne zmiany zachodziły również na terenie Stanów Zjednoczonych, gdzie doszło do tzw. wojny secesyjnej, dotyczącej w dużej mierze walki o zniesienie niewolnictwa. Podzieliło to ten wielki kraj na dwie części, które ze sobą wzajemnie walczyły – na konfederację oraz na unię.

Wiek XIX był wiekiem wielkich przemian społecznych i politycznych, które odciskając swoje piętno przez długi czas wpływał na kształt świata XX-wiecznego. Niewolnictwo i kolonie zrodzone w XIX wieku trwały jeszcze długo, aż do późnych lat w wieku XX. Zresztą ich piętno odczuwa się do dziś. Kraje Afryki, niegdyś wyzyskiwane, nie mające szans na jakikolwiek rozwój, do dziś trwają w biedzie, głodzie, chorobach i wojnach. Trudno powiedzieć jak wyglądałby ten kontynent gdyby nie dominacja Europejczyków, lecz z drugiej strony trudno spodziewać się, aby sytuacja ta była równie tragiczna, jak to wygląda dziś.

XIX wiek zrodził również nowe mocarstwa. Wzmocniły się Stany Zjednoczone, które w przyszłości miały stać się jednym z ważniejszych mocarstw światowych, stojącym tuż obok komunistycznego Związku Radzieckiego czy komunistycznej Chińskiej Republiki Ludowej. Choć Związek Radziecki upadł, Chiny i USA nadal stanowią poważną siłę. Zresztą coraz ważniejsze stają się m.in. Indie, które jeszcze w XX wieku walczyły o swoją niepodległość, o uwolnienie się z kajdanów założonych im przez Wielką Brytanię, a tymczasem obecnie pretendują do pozycji mocarstwowej.