Monarchia Karola Wielkiego - idee, struktury, funkcje

Za najwybitniejszego władcę rodu Karolingów uznaje się Karola Wielkiego (768-814). Jego znakomite władanie trwało ponad 40 lat i zapisało się w dziejach Europy zwycięstwami nad Saracenami (Arabami) w Hiszpanii oraz nad Awarami i Słowianami na wschodzie. Zwycięstwa pozwoliły mu rozciągnąć państwo na obszar miliona kilometrów kwadratowych, sięgając od Słowiańszczyzny na wschodzie, po Atlantyk na zachodzie, od Morza Północnego na północy, aż po Adriatyk na południu. Pod berłem Karola Wielkiego żyła ludność zarówno pochodzenia romańskiego, jak i germańskiego, zresztą jedni i drudzy w przeważającej większości byli chrześcijanami. Stąd też władca dążył do wzmocnienia organizacji kościelnej, choćby poprzez rozbudowę diecezji i zakładanie nowych parafii. Jego zasługi dla Kościoła zostały wkrótce docenione, w roku 800 ówczesny papież Leon III włożył na skronie Karola Wielkiego diadem cesarski.

Tak rozległe imperium, jakie stworzył Karol Wielki, musiało być sprawnie zarządzane, stąd też opiekował się on administracją i dążył do jej rozwoju. Jako głównego urzędnika nadwornego ustanowiono kanclerza.

Podzielone na marchie i hrabstwa państwo było zarządzane przez pomniejszych urzędników, takich jak margrabiowie (zarządzający marchiami) oraz hrabiowie (odpowiedzialni za hrabstwa). Zarówno jedni jak i drudzy skupiali w swoich rękach władzę o charakterze cywilnym i wojskowym na podległych sobie terenach. W całym tym podziale (wszak samych hrabstw istniało 700) ważne były również skargi i raporty dotyczące pracy hrabiów, a sporządzane przez specjalnych cesarskich wysłanników. Pozwalało to utrzymać rozparcelowane państwo w ryzach.

Cała struktura państwowa opracowana przez Karola Wielkiego została określona państwem patrymonialnym. Oznacza to, iż kraj był dziedziczną własnością rodu. Z czasem i urzędy państwowe stały się dożywotnie. Za Karolingów uznawano, iż król jest nie tylko wodzem, ale i strażnikiem pokoju oraz najwyższym sędzią. Był także źródłem prawa, gdyż mógł wydawać zbiory ustaw i zarządzeń dotyczących zarówno spraw świeckich jak i kościelnych.