Jan Vermeer van Delft - biografia, życiorys

Dzięki niedawno nakręconemu filmowi z młodą aktorką Scarlett Johansson twórczość tego holenderskiego malarza stała się bardzo popularna. „Dziewczyna z perłą”, bo taki tytuł ma ów film, a także obraz, który posłużył za kanwę do jego stworzenia, jest teraz jednym z najlepiej rozpoznawanych obrazów na świecie.

XVIII-wieczny malarz przez długi czas w ogóle nie był doceniany. Przed boomem na jego twórczość, przypadającym na początek XXI wieku, został odkryty i doceniony już w XIX, co nie zmienia faktu, że przez ponad dwa stulecia niewielki dorobek tego genialnego malarza pozostawał właściwie nieznany.

Vermeer urodził się w 1632 roku jako syn handlarza dziełami sztuki, co niewątpliwie przyczyniło się do jego zainteresowania malarstwem. Van Delft to przydomek oznaczający miasto pochodzenia. Niewiele wiemy tak naprawdę o jego edukacji. Wiadomo, że w wieku dwudziestu jeden lat stał się członkiem zgrupowania zrzeszającego malarzy, architektów i innych twórców sztuk pięknych, co wiązało się z co najmniej sześcioletnim pobytem i praktyką u któregoś ze znanych malarzy.

W 1953 roku ożenił się z pewną posażną panną, dzięki której przeszedł na katolicyzm. Wtedy zaczął tworzyć swoje pierwsze znane obrazy, np. „Toaleta Diany”. Nie był zamożnym człowiekiem, toteż trudnił się innymi pracami poza malowaniem. Miały one najczęściej związek ze sztuką. Vermeer zajmował się więc wyceną obrazów oraz ustalaniem ich autentyczności. Prawdopodobnie handlował też dziełami sztuki. Parał się też mniej „artystycznymi” pracami, np. usługiwał w oberży.

Zajęcia te były niezbędne dla utrzymania bardzo licznej rodziny. Choć wiele dzieci malarza zmarło w dzieciństwie, i tak potrzebował on sporo pieniędzy na utrzymanie pozostałej części familii oraz na opłacenie mieszkania. Mimo tego, że Vermeer malował dla konkretnych odbiorców na zamówienie, nie cierpiał na nadmiar gotówki. Właśnie te problemy sprawiły, że jego kondycja zdrowotna bardzo ucierpiała. Podobno z powodu kłopotów finansowych popadł w tak wielką zgryzotę, że przyprawiła go ona o śmierć w 1675.

Vermeer van Delft znany jest przede wszystkim ze swoich portretów, które przedstawiają kobiety w rozświetlonych pomieszczeniach. Stwierdzić można, ze malarstwo tego rodzaju było koniecznością w Holandii, która z racji swojej wiary kalwińskiej nie potrzebowała obrazów, by ozdabiać nimi świątynie, jak to miało miejsce w katolickiej Flandrii. Portrety we wnętrzach mieszkalnych stały się więc wygodną alternatywa i uzupełnieniem niszy powstałej po malarstwie religijnym, które w tym obszarze nie było wcale potrzebne.

Właśnie w takim środowisku tworzył Vermeer, doprowadzając swoje malarstwo do  perfekcji. Wiemy o zaledwie trzydziestu kilku obrazach holenderskiego twórcy. Najczęściej są to sceny rodzajowe przedstawiające kobiety w mieszczańskich wnętrzach, zwykle blisko źródła światła, jakim jest okno. Znane są jednak także sceny alegoryczne, miejskie oraz historyczne owego artysty. Obrazy Vermeera są statyczne, tchną spokojem i urzekają bogactwem światłocieni. Malarz nie posługuje się jaskrawymi kolorami, ale używa stonowanych barw, grupki sprawiają, iż kompozycje wydają się dokładnie przemyślane i zaplanowane.

Najbardziej znane obrazy to wspomniana „Dziewczyna z perłą”, będąca portretem młodej kobiety w turbanie na głowie, „Koronczarka” ukazujący zaabsorbowaną pracą dziewczynę przy kołowrotku, „Czytająca list”, czyli jedna z „okiennych” kobiet skupionych na rozszyfrowywaniu świstka papieru czy też „Szklanka wina”, gdzie widzimy parę delektującą się rubinowym alkoholem.

Najwięcej obrazów Veermera znajduje się w amerykańskich oraz holenderskich muzeach.