William Turner - biografia, życiorys

Styl Williama Turnera jest bardzo charakterystyczny. Poza faktem, iż prawie wcale nie występują na jego obrazach postaci, nie do pomylenia jest klimat panujący na jego płótnach. Nie bez przyczyny ten angielski malarz jest uznawany za prekursora impresjonizmu. Dynamizm, ulotność, uchwycenie chwili – to cechy, które z pewnościom przypisać można malarstwu Turnera. Jednak, jeśliby przyjąć za wyznacznik okres, w którym malarz tworzył, napisać trzeba by, iż należał on do pokolenia romantyków. Także w Anglii prąd ten charakteryzował się wzmożonym zainteresowaniem sprawami narodowymi i patriotycznymi, folklorem oraz ludowością, a z drugiej strony – Orientem. Obrazy często posiadały zdecydowaną kolorystykę, niemałą ekspresję i dynamikę, a także motywy przyrodnicze oraz wykorzystanie światłocienia.

William Turner prawdopodobnie urodził się 23 kwietnia 1775 roku. Prawdopodobnie, gdyż znane było uwielbienie Turnera dla Szekspira, do życia którego malarz próbował dopasowywać swoje. W ten sposób data 23 kwietnia, która jest wiadomym dniem narodzin mistrza literatury angielskiej, została przybrana przez romantycznego malarza. Także miejsce urodzenia artysty nie jest wiadome. Znane są natomiast fakty, iż Turner wskazywał rozmaite miejscowości, w których rzekomo miał się narodzić. Wybór zależał od tego, która akurat mu się spodobała.

Przyszły malarz nie pochodził ze zbyt zamożnej rodziny. Jego ojciec jako fryzjer i perukarz prowadził swój zakład, matka natomiast jest osobą dość tajemniczą, gdyż nie udało się ustalić konkretnych faktów z jej życia. Wiadomo jedynie, że po latach ciężkiej choroby psychicznej zmarła w szpitalu dla obłąkanych. Turner jako chłopiec przejawiał talent malarski do tego stopnia, że jego ojciec postanowił zawiesić prace syna w swoim salonie fryzjerskim, gdzie wzbudzały one powszechny podziw wśród zgromadzonych klientów. Pierwszą akwarelę Turner namalował już w 1787 roku. Kiedy miał dziesięć lat został wysłany do wujka, gdzie rozpoczął swoją edukację. Cztery lata później uczęszczał na kursy mające go przygotować do wstąpienia do Akademii Królewskiej, do której rzeczywiście się dostał. Otrzymał nawet stypendium, które zawdzięczał swojemu talentowi. Egzamin do Royal Academy zdawał przed Joshuą Reynoldsem – znanym portrecistą, jednym z założycieli uniwersytetu.

Szybko poznano się na talencie młodego chłopca, który już w wieku szesnastu lat dostał zlecenie na namalowanie scenografii do jednej ze sztuk wystawianej w teatrze Panteon, a dwa lata później jego pejzaż otrzymał nagrodę Wielkiej Srebrnej Palety przyznawanej studentom Królewskiej Akademii. Od tego czasu Turner stawał się coraz bardziej popularny. Jego rysunki i grafiki były kopiowane, ukazywały się także w różnego rodzaju czasopismach. Cały czas rysował, nieśmiało sięgał także po farby olejne. Jego pierwszym obrazem namalowanym tą techniką i wystawionym publicznie byli „Rybacy na morzu”. To mroczna sceneria przedstawiająca niewielkie łódki rybackie kołyszące się wśród wzburzonych fal i oświetlane zielonkawym blaskiem księżyca.

W 1989 roku malarz żeni się i przenosi do Londynu, gdzie otwiera własna pracownię. Rok później został wybrany na członka Królewskiej Akademii Sztuk. Turner doceniał edukacyjny wymiar podróży. Odwiedził szereg miejsc, najpierw Francję i Szwajcarię, później Włochy, Niemcy oraz Austrię, które miały związek ze sztuką, ale nie tylko. Oprócz muzeów i galerii poznawał krajobrazy tych państw oraz tradycje i obyczaje. Zagraniczne podróże wywarły bardzo duży wpływ na późniejszą twórczość angielskiego malarza; rozszerzył on zakres podejmowanych przez siebie tematów, próbował też nowych form i technik malarskich.

Kierowany zmysłem praktycznym, Turner otworzył własną galerię w 1804 roku. Rozstał się także z dotychczasową żoną Sarah Danby, kiedy poznał inną kobietę – Sophię Booth. Zmarł w 1851 roku w Londynie.

Turner często podejmował tematy marynistyczne, a więc związane z morzem, oceanem, statkami, marynarzami itp. Do tego kręgu obrazów zalicza się np. płótno „Holenderskie statki w wichurze” przedstawiające kilka niewielkich okrętów uciekających przed pojawiającymi się z lewej strony obrazu burzowymi, niemal czarnymi chmurami. Groza przypominających skłębiony dym obłoków kontrastuje ze spokojnym, błękitnym niebem, którego jeszcze nie zdążyły zakryć ciemne, wieszczące sztorm chmury. Natomiast „Bitwa pod Trafalgarem”, obraz także pozostający w klimacie marynistycznym, zasadniczo różni się od wyżej wymienionych. Dominuje tu szczegół, pogodniejsza tonacja barw oraz wyraźne centrum ustanowione przez wielki, częściowo zniszczony żaglowiec. Odnosi się on do najważniejszej bitwy czasu wojen napoleońskich, w której to flota angielska pokonała francusko-hiszpańską, odnosząc spektakularne zwycięstwo i przyczyniając się do powstania wielkiego panowania Anglii na morzach i oceanach świata.

Pochodzący z 1834 roku obraz „Pożar Izby Lordów i Izby Gmin” znamionuje już typowy dla Turnera klimat – kolory są żywe, ale rozmyte, nie dopatrzymy się tu wielu szczegółów, uchwycimy zaledwie kontury i ogólny zarys przedmiotów. Ujawnia się tu kolejna cecha zbliżająca malarstwo Turnera do impresjonistycznego – brak skupienia na detalach. Oglądając jego obrazy z bliska, nie zobaczymy dosłownie nic. Dopiero oddalając się od nich na kilka metrów, jesteśmy w stanie objąć całościowy sens sceny przedstawionej na płótnie. Stajemy się świadkami zniszczenia Izby Lordów i Izby Gmin, której budynek stanął w płomieniach. Na pierwszym planie dostrzegamy zarysy sylwetek ludzkich przyglądających się z ciekawością temu wydarzeniu.

Jednym z najsłynniejszych obrazów Turnera jest „Deszcz, para, szybkość”, stanowiący niejako hołd złożony nowoczesnej technice. Nieostre kontury sprawiają, że raczej domyślamy się, niż wiemy na pewno, że obraz przedstawia pędzący pociąg. Z lewej strony dostrzegamy zarysy mostu, prawa strona płótna jest natomiast zdominowana przez formę lokomotywy oraz szyn, które biegną w kierunku widza.