Podział Europy na obediencję rzymską i awiniońską

W roku 1377 awinioński papież Grzegorz XI podjął ostateczną decyzję o powrocie swoim oraz Kurii papieskiej do Rzymu. Jednak na drodze do zakończenia trwającego już ponad pół wieku okresu tzw. niewoli awiniońskiej, stanęła nagła śmierć ugodowego i pokojowo nastawionego zarówno do kleru francuskiego jak i włoskiego papieża w dniu 27 marca roku roku 1378.

Jeszcze w tym samym roku zwołano do Wiecznego Miasta konklawe, które miało za zadanie obrać nowego papieża. Wielką rolę w przebiegu głosowania miał wówczas podobno odegrać zbuntowany lud rzymski, który kategorycznie domagał się zakończenia niepopularnych rządów Francuzów w kolegium kardynalskim. Pod jego naciskiem nowym papieżem wybrano dotychczasowego biskupa Bari, Włocha Bartłomieja Prignano, który przyjął imię Urbana VI. Jak się jednak okazało decyzja ta była opłakana w skutkach, ponieważ Urbana VI śmiało można nazwać jednym z najgorszych papieży w historii Kościoła. Jego nieskrywana niechęć do Francji oraz okrutne i brutalne rządy, sprawowane na wzór despotycznych władców orientalnych, szybko zraziły do jego osoby Rzymian a także niemal wszystkich kardynałów biorących udział w konklawe - zarówno Włochów jak i Francuzów.

W związku z tym doszło do otwartego zakwestionowania przez duchowieństwo legalności wyboru Urbana VI, jako rzekomo dokonanego pod naciskiem z zewnątrz. Niezadowoleni kardynałowie francuscy ostentacyjnie wyjechali wówczas z Rzymu i zgromadzili się ponownie w Anagni, skąd następnie przenieśli się do Fondi, gdzie po uprzednim formalnym unieważnieniu postanowień poprzedniego konklawe, w dniu 21 września roku 1378 dokonali wyboru na Stolicę Apostolską alternatywnego kandydata, którym został hrabia genewski kardynał Robert. Przybrał on imię Klemensa VII i jako elekt wybrany większością głosów na konklawe uważał siebie za jedynego urzędującego papieża. Podobnie zresztą jak Urban VI, który ani myślał ustępować z zaszczytnego stolca, mając za sobą poparcie szerokich mas wpływowego włoskiego kleru. Powyższą datę uznaje się za umowny początek okresu tzw. wielkiej schizmy zachodniej.

Klemensowi VII nie udało się jednak zdobyć wystarczającego poparcia w Italii, ani tym bardziej podporządkować sobie Rzymu, dlatego też wraz ze swoimi francuskimi zwolennikami został on zmuszony do wyjazdu do Awinionu, który na powrót stał się papieską siedzibą. Urban VI w tym samym czasie rezydował w Rzymie - stan ten, ze względu na ewidentną polaryzację nastrojów oraz sympatii w obrębie świata chrześcijańskiego, nazywany jest podziałem na przeciwstawne sobie obediencje: rzymską oraz awiniońską.

Dwuwładza papieska wymusiła także na wszystkich europejskich monarchach jasne opowiedzenie się po jednej ze stron konfliktu. Swoje poparcie dla Urbana VI oraz jego rzymskich następców oprócz Włoch wyraziły także m. in. Cesarstwo Rzymskie, Anglia, Szwecja, Norwegia, Dania, Flandria, Polska (wraz z Litwą od roku 1386), Węgry i Zakon Krzyżacki. W przeciwstawnym obozie zwolenników Klemensa VII i orientacji awiniońskiej znalazły się m. in. Francja, Burgundia, Aragonia, Kastylia, Leon, Nawarra, Cypr, Sabaudia, Szkocja oraz Zakon Joannitów.