Polski ruch oporu w czasie II wojny światowej

Zajęcie terenów Rzeczpospolitej przez wojska niemieckie oraz radzieckie sprawiło, że po raz kolejny w dziejach, przyszło zmierzyć się Polakom z okupantem. Dlatego też bardzo szybko powołano do istnienia polski ruch oporu. Stał się on jednym z największych w Europie, a w dodatku, najlepiej zorganizowanym.

Bardzo szybko na terenie całej Rzeczpospolitej zaczęły się tworzyć różnego typu organizacje, mające na celu walkę z okupantem. Już 27 września 1939 roku z inicjatywy generała Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza powstała Służba Zwycięstwu Polsce. Natomiast w listopadzie, tego samego roku, jej miejsce zastąpił Związek Walki Zbrojnej pod przywództwem generała Kazimierza Sosnkowskiego. To właśnie ta organizacja została przemianowana 14 lutego 1942 roku na Armię Krajową. Bardzo szybko rozpoczęła ona działania na terenie całego kraju. Także Związek Harcerstwa Polskiego podczas wojny zmienił swoją nazwę na Szare Szeregi. Wszystkie te organizacje działały jednocześnie w porozumieniu z rządem polskim na uchodźstwie.

Pamiętać też należy o tym, że wiele stronnictw politycznych również stworzyło własne oddziały wojskowe. Partia chłopska - Stronnictwo Ludowe „Roch”, utworzyła Bataliony Chłopskie. Znane one były wcześniej także pod nazwą Straży Chłopskiej – Chłostry, którą jednak zmieniły w 1941 roku. Powstała także Gwardia Ludowa, powołana z inicjatywy PPS-u. Oprócz tego na ziemiach polskich działały: Narodowa Organizacja Wojskowa, Organizacja Wojskowa Unia oraz Komenda Obrońców Polskich. Wszystkie one miały powiązania z różnymi partiami politycznymi przedwojennej Polski.

Powstawało także spontanicznie wiele rodzajów mniejszych organizacji ruchu oporu. Ich twórcami była głównie kadra oficerska II Rzeczpospolitej, która w miejscu swego zamieszkania rozpoczęła działania konspiracyjne. Część z nich rozpoczęła walkę partyzancką z przeciwnikiem. Do najsławniejszych należał major Henryk Dobrzański, który działał pod pseudonimem „Hubal”, głównie w rejonach Kielc. Regionalnie operowały także „Gryf Kaszubski” na terenach pomorskich, „Odwet” w okolicach Tarnobrzegu, a także „Polska Armia Powstańcza” w Toruniu. Było ich jednak znacznie więcej.

Należy także pamiętać o działaniach mających na celu udzielania pomocy żydom. W tym celu powołano Radę Pomocy Żydom, która przyjęła kryptonim „Żegota”. Działała ona 1942 do 1945 roku. Jedną z jej działaczek była Irena Lendlerowa, która przyczyniła się do uratowania życia ponad dwóm tysiącom dzieci.

Wraz z przesuwaniem się linii frontu coraz bardziej w stronę Polski, podjęto liczne akcje dywersyjne mające na celu osłabienie sił niemieckich. Dokonywano sabotaży, przerywano węzły komunikacyjne, dokonywano zamachów na hitlerowskich oficerów. Największą akcją przeprowadzą przez polskie państwo podziemne była akcja pod kryptonimem „Burza”. Rozpoczęła się ona 4 stycznia 1944 roku, a jej głównym zdaniem było oswobodzanie terenów Polskich przed wkroczeniem na nie Armii Czerwonej. Dzięki podobnej taktyce zastosowanej w Jugosławii przez Titę, udało jej się zachować stosunkowo duża niezależność, w porównaniu do innych krajów bloku komunistycznego. W ramach akcji „Burza” wybuchło w Warszawie powstanie trwające od 1 sierpnia do 3 października 1944 roku. Niestety ogromne poświecenie walczących powstańców zakończyło się niepowodzeniem. Głównym tego powodem było celowe zatrzymanie ofensyw wojsk radzieckich, na osobisty rozkaz Stalina.