Stanisław Leszczyński - panowanie

Stanisław Leszczyński (1677-1766) w roku 1704 został wybrany królem Polski przez konfederację warszawską, zawiązaną w tym samym roku, a skierowaną przeciwko Augustowi II Mocnemu. Konfederacja dokonała detronizacji Augusta, a Leszczyński miał pełne poparcie Szwecji, co pozwoliło mu otrzymać tron polski.

U źródeł powstałej sytuacji leżała wielka wojna północna (1700-1721), która bezpośrednio nie miała dotyczyć Rzeczpospolitej. Była to wojna pomiędzy Rosją a Szwecją. Rosja jednak była wspierana przez Augusta - przystępującego do wojny jako elektor saski, a nie król Polski. Tym drugim był jednak od roku 1697 i to Rzeczpospolita poniosła konsekwencje (wojna objęła jej terytorium i straty też ją dotknęły) wyboru dokonanego przez Sasa. Odpowiedzią części szlachty polskiej był wspomniany wybór Stanisława Leszczyńskiego. Chociaż był bezprawny, to na mocy pokoju w Altranstadt, podpisanego 24  września 1706 roku, August II miał zrzec się korony polskiej i uznać panowanie swego oponenta. Pokój został podpisany przez jego pełnomocników, a August II już niebawem wyjaśnił, że nie wiedział o nim - po czym jednak reatyfikował jego postanowienia na początku stycznia 1707 roku. Sytuacja pozostała nierozwiązana aż do roku 1709, kiedy to ucieknie do Szczecina, znajdującego się w rękach Szwedów. Fakt ów poprzedziło zwycięstwo pod Połtawą, gdzie Rosja rozbiła wojska szwedzkie, na co zareagował szybko August II, wyrzekając się postanowień pokoju z Altranstadt.

Na kilka lat Stanisław Leszczyński zostanie zapomniany. Jednak jeszcze przed śmiercią Augusta powrócił temat obsadzenia tronu. Będzie on budził duże zainteresowanie ze strony mocarstw i 23 września 1732 roku zostanie zawarty traktat trzech czarnych orłów (traktat Loewenwolda) pomiędzy Austrią i Rosją, do którego dołączą następnie Prusy. Dotyczył on obsadzenia tronu polskiego, po śmierci Augusta II. Na mocy traktatu została wykluczona kandydatura Stanisława Leszczyńskiego. Postanowienia traktatu nie weszły w życie, ale pokazały, że mocarstwa będą mieszały się w sprawy polskie. Rok 1733 zakończył się wybuchem wojny sukcesyjnej, która będzie trwała do roku 1735. Leszczyński po raz drugi został obwołany królem Polski (jednocześnie królem wybrano syna Augusta II Mocnego, jako Augusta III) i ponownie lata jego panowania wypełnione zostaną walką o tron. Połączone siły Rosji oraz Saksonii szybko pokonały zwolenników Leszczyńskiego, a ostatni bastion oporu, Gdańsk, padł  29 maja 1734 roku.

W roku 1738 został zawarty francusko-austriacki układ w Wiedniu, na mocy którego Stanisław Leszczyński, za zrzeczenie się korony Polski otrzymywał księstwa Lotaryngii i Baru. Nadanie obowiązywać miało do jego śmierci, po czym księstwa wracały do Francji. Stanisławowi Leszczyńskiemu, w celu podkreślenia legalności elekcji z roku 1733, pozostawiono jednak tytuł króla Polski.