Życie gospodarcze starożytnej Grecji

Impulsem stymulującym rozwój gospodarczy Grecji było rozprzestrzenienie się ludności tego kraju po obszarach wokół Morza Śródziemnego. Koloniści decydowali się na zmianę miejsca zamieszkania, wiedząc, że na nowych terenach łatwiej będzie o surowce, których w Grecji brakowało (zboże, ryby, rudy metali itd.). W efekcie akcji kolonizacyjnej i postępującej specjalizacji nastąpił również niezwykle szybki rozkwit wymiany handlowej – szczególnie w wersji morskiej. Ażeby zaspokoić rosnące potrzeby transportowe, dbano przed wszystkim o udoskonalanie floty.

W owym czasie dokonywały się również zmiany w samych Atenach. Po początkowej dominacji możnych rodów, które skupiały w swych rękach wielkie majątki ziemskie, do głosu doszli arystokraci. Po otwarciu nowych rynków zbytu szybko zorientowano się, że wielkie zyski czerpać można z uprawy winnej latorośli i produkcji wina. By działalność taka się opłacała należało ją prowadzić na większą skalę, a to wykluczało drobnych posiadaczy. Ponieważ zaś niewolnictwo nie było jeszcze w tym czasie rozwinięte, a uprawa wymagała znacznej siły roboczej, ateńska arystokracja wywierała nacisk na chłopów w celu uzależnienia ich od siebie. W ten sposób w Atenach po pewnym czasie ukształtowała się warstwa ludności, która nie posiadała żadnych praw politycznych, w pełni uzależniona od właścicieli ziemskich. Sytuacja ta doprowadzić miała do poważnych napięć społecznych, które często kończyły się rozlewem krwi. Ostatecznie jednak po ostrych walkach społecznych znaczenie dużej własności zdecydowanie się zmniejszyło. Ziemie w Attyce należały przede wszystkim do chłopów, którzy uprawiali je własnymi siłami, a także z pomocą swoich rodzin i najwyżej kilku niewolników. Nadwyżki produktów rolnych ze swych gospodarstw sprzedawali w Atenach, a za otrzymane pieniądze kupowali wyroby rzemiosła.

Ówczesne rzemiosło to przede wszystkim garncarstwo. Perfekcyjne opanowanie tej dziedziny owocowało wytwarzaniem towarów luksusowych, które następnie eksportowano do odległych krain. W Atenach pracowali również rzemieślnicy produkujący broń i przeróżne ozdoby. Pireus słynął z wielkiego portu (jedno z podstawowych źródeł dochodu), w którym zatrudnienie znalazła wielka liczba cieśli odpowiedzialnych za remont i budowę statków. Monumentalne przedsięwzięcia architektoniczne (świątynie, gmachy użyteczności publicznej) angażowały natomiast kamieniarzy, rzeźbiarzy i innych specjalistów od obróbki.

Gospodarka ateńska w dużej mierze opierała się na pracy niewolników. Sprowadzano ich z reguły spoza Attyki, najczęściej z wybrzeży Morza Egejskiego, Azji Mniejszej lub okolic Morza Czarnego. Niewolnicy, oprócz prac w polu czy w gospodarstwie domowym, kierowani byli również do prac najcięższych, m.in. do kopalni w Laurion. Warunki bytowe człowieka, który nie był wolny w dużej mierze uzależnione były od pracy, jaką wykonywał oraz od jego bezpośredniego zwierzchnika.

Ze względu na dodatni przyrost naturalny z czasem rolnictwo attyckie nie było w stanie wyżywić wszystkich obywateli. Konieczna stało się więc sprowadzanie zbóż spoza Grecji: z Sycylii, wybrzeży Morza Czarnego, a nawet z Egiptu. Uzależniając swą gospodarkę od importu, Ateńczycy uświadomili sobie konieczność usprawnienia komunikacji miasta z portem. Obawiano się, że ewentualny atak na port odetnie Ateny od jakichkolwiek dostaw. Właśnie dlatego rozpoczęto budowę tzw. Długich Murów, które wiązały główne punkty w łatwą do obrony całość.

Wspomnieć również należy, że wzrastający dobrobyt społeczeństwa ateńskiego determinował jednocześnie rozwój ateńskiej demokracji.