Ryszard Lwie Serce i trzecia krucjata

Upadek Jerozolimy w roku 1187 wywołał podobny skutek jak pół wieku wcześniej zdobycie Edessy przez wojska muzułmańskie, tzn. dzięki aktywnej propagandzie papiestwa i jednorazowemu wzrostowi uczuć religijnych wśród Europejczyków, zorganizowana została nowa wyprawa krzyżowa.

Ze względu na deklaracje uczestnictwa w trzeciej krucjacie złożone przez największych monarchów chrześcijańskiej Europy - sędziwego cesarza niemieckiego Fryderyka Barbarossę, króla Francji Filipa II Augusta oraz króla Anglii Ryszarda I Lwie Serce - wszyscy zainteresowani obiecywali sobie bardzo wiele po potężnej anty muzułmańskiej koalicji. Podobnie jak w przypadku drugiej wyprawy krzyżowej, wszyscy monarchowie na czele swoich armii powędrowali w kierunku Ziemi Świętej osobno. Drogę lądową jako jedyny wybrał cesarz niemiecki, natomiast wojska francuskie i angielskie postanowiły dotrzeć na Bliski Wschód szlakami morskimi.

Uważany za nieformalnego przywódcę całej kampanii Fryderyk Barbarossa nadspodziewanie szybko zakończył swój udział w krucjacie, ponieważ po w miarę bezproblemowym przebyciu ciężkiego do pokonania płaskowyżu anatolijskiego, pechowo utonął on podczas kąpieli w rzece Salef w Cylicji w roku 1190. Zdezorientowane wojsko niemieckie w znakomitej większości powróciło wówczas do domu a jedynie niewielka jego część pod dowództwem syna zmarłego władcy - Leopolda V austriackiego postanowiła dotrzymać swoich ślubów krucjatowych. Bez problemów dotarł natomiast do Syrii król francuski Filip II August, który wylądował ze swoim wojskiem pod Akkonem. Z kolei flota Ryszarda Lwie Serce w drodze do Ziemi Świętej po drodze wplątała się w szereg lokalnych konfliktów, z których najistotniejszymi były walki u boku Normanów przeciwko Hohenstaufom na Sycylii oraz przejęcie siłą kontroli nad, słabo bronionym przez bizantyński garnizon pod dowództwem Izaaka Komnena, Cyprem, który następnie oddał na własność Gwidonowi de Lusignan.

Pierwszym sukcesem dowodzonych przez Ryszarda Lwie Serce wojsk trzeciej krucjaty było zakończone sukcesem oblężenie twierdzy Akkon, po którym jednak, ze względu na osobiste animozje i konflikty o przywództwo, z Syrii ewakuowała się armia francuska Filipa II Augusta. Na samodzielną walkę z muzułmanami skazany został wówczas król angielski, dysponujący niewielka armią, liczącą około 8000 rycerzy. W następnych miesiącach Ryszard kilkakrotnie ścierał się w boju z oddziałami Saladyna i odniósł nawet kilka zwycięstwo, w tym jedno niezwykle spektakularne, kiedy to w roku 1191 dokonał śmiałego wypadu poza mury otoczonego zewsząd przez muzułmanów miasta i zmusił ich do ucieczki w popłochu. Jednak w obliczu niemożności kontynuowania dalszej walki z przeważającymi siłami przeciwnika wojska angielskie nie przystąpiły ostatecznie do oblężenia Jerozolimy, co w Europie zostało poczytane wręcz jako akt tchórzostwa.

Zanim król angielski opuścił Ziemię Świętą zdołał jeszcze wynegocjować z potężnym Saladynem korzystne - mając na uwadze dysproporcje w siłach i faktyczną pozycję strategiczną - warunki długoterminowego pokoju pomiędzy krzyżowcami a muzułmanami w roku 1192. Na jego mocy w rękach królów jerozolimskich (tytuł został zachowany pomimo utraty kontroli nad Świętym Miastem) pozostał wąski pas wybrzeża syryjskiego od Tyru po Jaffę  a dodatkowo tolerancyjny sułtan zobowiązał się zapewnić wszystkich chrześcijanom swobodny dostęp do ich miejsc kultu w Jerozolimie i okolicach.