Bitwa pod Mohaczem (1526 r.)

Imperium Osmańskie za panowania Sulejmana II Wspaniałego osiągnęło szczyt swojej potęgi – oprócz wewnętrznego wzmocnienia państwa sułtan ten, dzięki systematycznym i skutecznym kampaniom wojennym, znacznie poszerzył zasięg terytorialny swojego państwa. Jednym z obszarów, na których Sulejman II skoncentrował swoje siły ofensywne, był Półwysep Bałkański. Po zdobyciu cennych przyczółków w jego południowej części, następnym celem kampanii tureckich słało się zdecentralizowane, osłabione wewnętrznymi sporami Królestwo Węgierskie.

W roku 1521 najazd turecki sięgnął południowych granic państwa Ludwika II Jagiellończyka (w twierdzy w Belgradzie zainstalowany został na stałe garnizon muzułmański). Kilkuletni okres względnego pokoju nie przyczynił się jednak do skonsolidowania sił węgierskiej szlachty w obliczu poważnego zagrożenia zewnętrznego, dlatego ponowiony w roku 1526 zmasowany atak przyniósł Sulejmanowi II nadspodziewanie duże sukcesy. Oficjalnym powodem wznowienia działań wojennych przez stronę turecką była odmowa zapłacenia (skądinąd wygórowanego) trybutu przez króla węgierskiego. Olbrzymia i świetnie wyszkolona armia osmańska w kwietniu 1526 przekroczyła granicę i rozpoczęła tryumfalny marsz na północ, w kierunku Budy. Na wieść o tym Ludwik II Jagiellończyk pospiesznie zmobilizował swoją armię i wyruszył na spotkanie przeciwnikowi.

Do spotkania obu władców i ich wojsk doszło 29. sierpnia roku 1526 w okolicach miasta Mohacz nad Dunajem. Siły Sulejmana II były zdecydowanie liczniejsze i według szacunków współczesnych historyków liczyły około 60-70 tys. żołnierzy, w tym ok. 15 tys. doborowych oddziałów piechoty janczarskiej, ok. 30 tys. jazdy tureckiej (głównie lekkozbrojnej, ale również ciężkozbrojnej, czyli tzw. spahisów), 10-20 tys. nieregularnych hufców lekkiej piechoty (sojuszników), spełniających rolę pomocniczą oraz około 300 dział. Takiej potędze Węgrzy zdołali przeciwstawić jedynie o ponad połowę mniej liczne wojsko (w sumie ok. 25-30 tys.) złożone głównie z pochodzącej z pospolitego ruszenia, niekarnej szlachty, w tym tylko 4 tys. ciężkiego rycerstwa feudalnego, które przedstawiało realną wartość bojową w konfrontacji z zawodową armią osmańską oraz mniej niż 100 dział.

Początkowo sztabowcy węgierscy planowali okopać się na dogodnych pozycjach obronnych, założyć prowizorycznie umocniony obóz (tzw. tabor) i czekać na ruchy przeciwnika, ale brak militarnego doświadczenia i wygórowane ambicje przedstawicieli szlachty zadecydowały o przeprowadzeniu wyprzedzającego, zmasowanego uderzenia na pozycje tureckie. Szarża ciężkozbrojnej jazdy węgierskiej odniosła spodziewany sukces i bez trudu sforsowała zgrupowanie nieprzyjaciela. Jednak o jej ostatecznej klęsce zadecydowała lekkomyślna decyzja o szturmie na tabor turecki i pozycję samego sułtana. W konfrontacji z janczarami i pod zwartym ogniem tureckiej artylerii jazda węgierska poniosła ogromne straty – większość rycerzy zginęła na polu bitwy, reszta próbowała ratować się ucieczką. Wobec unicestwienia jedynego poważnego węgierskiego argumentu, jakim była ciężka jazda, dalszy przebieg bitwy sprowadzał się ogólnie rzecz biorąc do masakry niezorganizowanych i uciekających w popłochu resztek armii Ludwika II.

Kilkugodzinna (błyskawiczna) bitwa pod Mohaczem zakończyła się niepodważalnym zwycięstwem wojsk sułtana Sulejmana II, śmiercią węgierskiego króla Ludwika II Jagiellończyka podczas rozpaczliwej próby ewakuacji przez rwący strumień Csele oraz pochłonęła około 20 tys. żołnierzy węgierskich, przy niemal czterokrotnie mniejszych stratach po stronie tureckiej.

Po bitwie Sulejman II konsekwentnie zajmował kolejne obszary rozległego państwa węgierskiego, dziwiąc się jednocześnie praktycznie zerowemu oporowi Węgrów. Stolica skapitulowała już na początku września roku 1526 i nieoficjalny kres potęgi Jagiellonów z środkowo-wschodniej części Europy – a także koniec istnienia niezawisłego i silnego państwa węgierskiego – stały się faktem.