Telewizja – okno na świat czy guma do żucia dla oka? Rozprawka

Współczesna telewizja oferuje swoim odbiorcom tak szerokie spektrum tematyczne, że każdy – nawet najbardziej wybredny z nich – może znaleźć w niej coś dla siebie. Natłok rozmaitych informacji i różnorodność stylu ich przekazywania sprawia jednak, że częstokroć trudno dotrzeć do rzeczywiście interesujących nas treści, zwłaszcza, iż są one przeplatane setkami reklam i zaproszeń do obejrzenia programów, które niejednokrotnie rozczarowują swoim poziomem.

Nie można jednak zapomnieć o tym, że telewizja stała się jednym z najbardziej znaczących i wpływowych wynalazków XX wieku – to dzięki niej ludzie na całym świecie, niezależnie od wieku, statusu materialnego czy wykonywanej pracy, mogli śledzić pierwszy spacer człowieka w kosmosie, proces obalania komunistycznego reżimu w Europie Środkowej czy wiekopomne pielgrzymki i kazania Jana Pawła II. Można wobec tego stwierdzić, że w pewnym sensie to właśnie dzięki telewizji każdy człowiek miał szansę stać się obywatelem świata i brać udział w istotnych dla niego wydarzeniach, śledząc je na ekranie swojego odbiornika.

W miarę upływu czasu tego typu zadania telewizji uległy bardzo znaczącemu poszerzeniu, dając możliwość zaglądania w coraz to nowe rejony świata i zasięgania wiadomości z coraz to nowych dziedzin. Dziś dysponujemy siecią specjalistycznych kanałów w całości poświęconych określonej tematyce – jedne z nich oferują relacje z egzotycznych podróży, inne zapewniają laikowi serię ciekawostek ze świata nauki, jeszcze inne pozwalają na wkroczenie do świata wysublimowanej kultury i sztuki.

Dzięki temu współczesna telewizja odpowiada potrzebom niemal każdej grupy społecznej, zaspokajając tak szeroki wachlarz zainteresowań, iż nie sposób – przy odrobinie cierpliwości – nie znaleźć w niej czegoś dla siebie. W takim sensie jest więc jak najbardziej oknem na świat, umożliwiając dostęp do wiadomości, które dla wielu z nas w żaden inny sposób nie byłyby osiągalne – czy to z powodu kosztów, czy też koniecznego nakładu czasu.

Często zasiadamy jednak przed telewizorem nie z prawdziwej, poznawczej ciekawości, ale z lenistwa, zmęczenia i braku pomysłu na lepszą formę spędzenia wolnego czasu. Oglądanie telewizji nie wymaga bowiem takiego wysiłku intelektualnego, jak choćby czytanie książki lub gazety, dając przez to poczucie odpoczynku i odprężenia, również psychicznego, co twórcy telewizyjnego repertuaru wykorzystują zapełniając popołudniowe godziny programami o prostym schemacie, opartymi głównie na dynamicznym ruchu kolorowych i dźwięcznych obrazów.

Ich treść nie ma najczęściej większego znaczenia – niczego nie uczymy się od bohaterów kolejnych seriali, nie zapamiętujemy przydatnych informacji dzięki teleturniejom, nie wyciągamy żadnych konstruktywnych dla siebie wniosków z często wręcz kuriozalnych historii opowiadanych w programach typu „talk show”. Oglądana w ten sposób telewizja – bezkrytycznie i bez celu – ze znakomitego narzędzia poznawczego przeradza się w gumę do żucia dla oka, którą bardzo łatwo można „przejeść się” i znudzić.

To, czym będzie dla nas telewizja, zależy więc od nas samych – może stać się oknem na świat, gdy będziemy korzystać z niej świadomie i wybierać spośród szerokiej oferty programy o realnej wartości, ale często – niestety – staje się przykrym przyzwyczajeniem, które kradnie nasz czas i nie daje w zamian żadnych wymiernych korzyści.