William Szekspir „Hamlet” - charakterystyka Klaudiusza

Klaudiusz to niewątpliwie czarny charakter w dramacie Williama Szekspira pt.: „Hamlet”. To on jest czynnikiem wywoławczym, napędzającym motor wydarzeń. Gdyby nie popełnione przez niego morderstwo, nie byłoby gniewu i zemsty Hamleta, co stanowi główną oś kompozycyjną dramatu.

Klaudiusz zostaje królem Danii po tym, jak morduje ojca Hamleta, który wtedy rządził państwem. Nie jest to zabójstwo w afekcie, ale mord starannie zaplanowany. Klaudiusz wybiera moment, kiedy Hamlet (ojciec) śpi w ogrodzie, by potajemnie wlać mu do ucha truciznę, a potem powiedzieć, że mężczyznę ukąsił wąż. Jego postępek jest tym straszniejszy, że dopuścił się on bratobójstwa, wiązały go bowiem z Hamletem najbliższe więzy pokrewieństwa.

Klaudiusz nie był także wolny od obłudy. Pozornie bolał nad śmiercią brata, jednak nie miał oporów przed urządzeniem wesela z byłą żoną zamordowanego – Gertrudą – w miesiąc po pogrzebie. Jak widać, tak bardzo zależało mu na jak najszybszym przejęciu korony, że nie uszanował nawet żałoby.

Jako politykowi nie można mu jednak odmówić sprytu i przedsiębiorczości. Co prawda, lubił zbytek, dobre jedzenie i picie, ale był także zręcznym dyplomatą, ułatwiło mu to zawarcie rozejmu z Norwegią, co niewątpliwie było korzystne dla losów państwa. Klaudiusz jak ryba w wodzie czuł się w sieci intryg i knowań, bez wahania wykorzystywał innych ludzi do przeprowadzenia swoich planów. Kierował podwładnymi i namawiał ich do niegodnych czynów, np. do zabicia Hamleta.

Jako władca kierował się zasadą, iż osiągnięcie celu jest najważniejsze, bez względu na to, jak wielkie środki może pochłonąć. Jeśli trzeba będzie postępować niemoralnie, zdradzać, okłamywać, a nawet posunąć się do morderstwa – jest to dopuszczalne, gdyż dobro wynikłe z ostatecznego celu przewyższy poszczególne grzechy.

Pogląd taki, zwany makiawelizmem, ma swoje źródło w dziele pt.: „Książę” napisanym przez włoskiego twórcę oświeceniowego Machiavellego. Autor jest zdania, iż dla dobra państwa można posunąć się nawet do okrutnych czynów i nie ma w tym nic obiektywnie złego, gdyż moralność powinna  być oddzielona od polityki.

Klaudiusz potrafi trzeźwo ocenić zagrożenie i zdaje sobie sprawę z tego, iż nie może czuć się bezpiecznie w towarzystwie bratanka, który domyśla się, kto jest sprawcą zbrodni. Hamlet bowiem inscenizując przedstawienie trupy teatralnej i obserwując reakcję stryja na scenę morderstwa, słusznie podejrzewa, że to Klaudiusz jest winny. Król jednak nie daje się przestraszyć i usiłuje wysłać Hamleta do Anglii.

Nienawiść do bratanka mogła być spowodowana nie tylko trwogą o własną pozycję i życie, ale także chęcią pozbycia się wszystkiego, co zostało po zamordowanym bracie. Młody Hamlet był waleczny i inteligentny, miał także uwielbienie swojej matki. Klaudiusz mógł być o to wszystko zazdrosny.

Jednak nie można z całą stanowczością stwierdzić, iż król Danii był postacią w stu procentach negatywną. Wiemy, iż bardzo kochał swoją żonę – Gertrudę, że wahał się przed podjęciem niektórych decyzji, miał nawet wyrzuty sumienia, jednak wiedział, iż nie może zejść z raz obranej drogi. Jest świadomy znaczenia swoich czynów i odznacza się konsekwencją w ich wykonywaniu. Z pewnością jest dobrym strategiem, choć wyrachowanym, cynicznym i bezwzględnym.

Klaudiusz ma mnóstwo wątpliwości dotyczących kwestii moralnych, jednak koniec końców wybiera drogę prowadzącą do celu przez spiski, szpiegostwo i morderstwa. Nie można oceniać go w kategoriach czarno-białych, był on bowiem postacią niejednoznaczną i skomplikowaną, jednak wśród bohaterów dramatu stoi on wyraźnie po stronie bohaterów negatywnych.