Henryk Sienkiewicz „Szkice węglem” - opracowanie

Szkic węglem to jedynie zarys, nieukończone dzieło, nakreślony pospiesznie, lekki i czarno-biały. Taki właśnie charakter ma nowela Sienkiewicza, które przedstawia rzeczywistość w sposób dość schematyczny, nakreślając kontury i nie wdając się w szczegóły. Autor opowiada historię o niesprawiedliwości i smutku, nie oceniając niczyjej postawy i tylko podając fakty. Właśnie ta szkicowość i lakoniczność są narzędziami przemawiania bardzo dobitnego, ponieważ czasem do mówienia o sprawach wielkich należy używać małych słów.

„Szkice Węglem” opowiadają historię chłopa Rzepy, który przez intrygę wójta wsi i pisarza gminnego traci wszystko, co składało się na jego życie. Podstawowym problemem utworu jest problem nieświadomości niewykształconych warstw społeczeństwa oraz ich milczącego przyzwolenia na zadawanie im gwałtu. Rzepa nie tylko musi bezczynnie znosić wyraźne pożądanie, jakim pisarz Zołzikiewicz darzy jego piękną żonę - przede wszystkim zostaje oszukany i zmuszony do podpisania dokumentu poborowego, który nie ma żadnej wartości (o czym chłop do końca nie ma najmniejszego pojęcia).

Postacią budzącą nawiększy smutek jest żona Rzepy, która bez wątpienia bardzo kocha męża. Na wieść o jego nieuchronnym wyjeździe do wojska początkowo szuka pomocy i sprawiedliswości w sądach, lecz wszyscy zamykają oczy na jej cierpienie. W końcu postanawia poważyć się na desperacki krok i spędzić noc z Zołzikiewiczem w nadziei, że uda jej się zdobyć i podrzeć feralny dokument. Jednak pisarz - człowiek bez moralności i skrupułów - oszukuje ją, wykorzystuje i nie daje nic w zamian. Życie kobiety zmienia się w piekło; Rzepa popada w przygnębienie i zaczyna pić, w końcu dowiedziawszy się o jej „zdradzie” zabija ją i podpala całe domostwo. Życie kochającej się dotąd rodziny zostaje bezpowrotnie zniszczone, ponieważ ludzie chciwi zabawili się ich kosztem.

W swojej noweli buduje Sienkiewicz bardzo niekorzystny obraz wsi polskiej. Chłopi jawią się jako naród zacofany i niewykształcony, nawet jeśli niektórzy z nich charakteryzują się wrodzoną inteligencją, to została ona stłumiona przez tryb życia i niemożność jej kształtowania. Są wykorzystywani przez warstwy rządzące, które są zupełnie bezkarne. Nie mogą liczyć na pomoc z żadnej strony - ani od szlachty, ani od kleru. Są zupełnie wyobcowani i jak gdyby odcięci od reszty świata. Nowela Sienkiewicza ukazuje wszystkie te zjawiska, by nakreślić i ukazać wielość problemów, które należy rozwiązać.