Wiesław Myśliwski „Kamień na kamieniu” - problematyka powieści

Powieść Wiesława Myśliwskiego pod tytułem „Kamień na kamieniu” to niezwykła opowieść o zwykłych ludziach. Książka Myśliwskiego swoją tematyką, jak i samą konstrukcją do złudzenia przypomina „Chłopów” Władysława Reymonta. W podobny sposób opisują one mieszkańców wsi, ich codzienne życie, zwyczaje, obrzędy, rzeczywistość, wytyczanie rytmu życia przez następujące po sobie pory roku i naturę zachowań.

Powieść Myśliwskiego to przede wszystkim powieść o chłopach i problemach, z którymi przychodzi im się na co dzień borykać. Znajdziemy tutaj też wątek poszukiwania samego siebie, swojej drogi życiowej. Mowa jest także o urbanizacji wsi i jej negatywnym wpływie na wszystkich mieszkańców wsi. Wszystko to w oprawie niezwykle realistycznej, prawdopodobnej.

Najważniejszym problemem poruszanym w powieści Myśliwskiego „Kamień na kamieniu” jest życie chłopa, który w wyniku istnej rewolucji społecznej musi przystosować się do życia w warunkach dla niego zrozumiałych. Są to warunki stworzone przez człowieka. Chłop staje w obliczu urbanizacji, rozprzestrzeniania się miasta i nowoczesnych rozwiązań życia. Najbardziej charakterystycznym przykładem urbanizacji we wsi staje się nowo wybudowana szosa, która przechodzi przez niemal środek wsi, utrudniając wieśniakom ich obowiązki.

Droga ta jest symbolem zła niesionego przez człowieka chcącego zagospodarować przyrodę na własny użytek. Szosa, która staje się bardzo ruchliwa, bo wygodniej jest po niej jechać wszystkim samochodom, zabija wielu nieostrożnych ludzi, którzy nieopatrznie wpadają pod koła rozpędzonych samochodów. Ruch na drodze jest tak wielki, że chłopi mają również problem z wyjazdem swoimi wozami prowadzonymi przez konie z pobliskich pól, działek.

Dotychczas zgodni ze sobą mieszkańcy wsi zaczynają się ze sobą kłócić. Urbanizacja w całej swojej okazałości przynosi korzystne rozwiązania dla ludzi, którzy tworzą nowoczesne rozwiązania. Dla zwykłego chłopa jest to zagrożenie, jeżeli nie życia to zdrowia. Więzy dawnego braterstwa i solidarności pomiędzy mieszkańcami zostają zburzone, niszczy je nowoczesność oraz nieustanny wzrost chciwości. Znajdziemy tutaj nawet wątek kłótni z dość błahego powodu, bo o miedzę znajdującą się pomiędzy polami rodów Pietruszków i Prażuchów.

Powieść Myśliwskiego jest także powieścią o poszukiwaniu samego siebie i swojej drogi. Główny bohater książki – Szymon Pietruszka to człowiek, który przez całe swoje życie parał się wieloma zajęciami. Przeszedł wiele, był nawet w szpitalu. Czego najbardziej nie chciał, to zostać chłopem. Przez całe swoje długie życie odrzucał ten stan, robił wszystko, byle tylko nie być z najniższej warstwy społecznej. W końcu, jednak, gdy miał czas na rozmyślania nad swoim życiem, stwierdził, że jednak jako chłop czuł się w swojej roli najlepiej, chce nim zostać do śmierci.

„Kamień na kamieniu” to opowieść chłopska o życiu i sposobach na nie chłopów wsi polskiej w trudnych warunkach. Przybliżając losy Szymona Pietruszki autor pokazuje nam nie tylko zwyczaje wieśniaków, ale i wszystko, co dotknęło wieś polską w wyniku nagłych zmian. Jak autor podkreśla, dla nieprzygotowanych do tego wieśniaków są to zmiany zdecydowanie na gorsze. Brak świadomości wśród chłopów prowadzić może nawet do tragedii.

Powieść Myśliwskiego to wielka panorama, przekrój i spojrzenie na sytuację chłopów wsi polskiej po swoistej rewolucji przemysłowej i na jej negatywne skutki wśród wieśniaków. Ci pozostawieni są praktycznie samym sobie, bez pomocy z niczyjej strony muszą stanąć w obliczu faktów dokonanych – chciwości człowieka, urbanizacji nieprzystosowanych do tego terenów. To także powieść o drodze człowieka w każdym, nawet tym metaforycznym sensie.