William Szekspir „Hamlet” - charakterystyka Hamleta

W chwili, gdy rozpoczyna się akcja utworu, Hamlet ma lat 30, nie jest już młodzieńcem. Ukończył studia w Wittenberdze, jest człowiekiem wykształconym, ma pewne doświadczenie życiowe. Hamlet jest synem króla Danii i następcą tronu. Jednak po śmierci ojca, która miała miejsce w niewyjaśnionych okolicznościach, na tron wstępuje jego stryj, Klaudiusz. By usankcjonować swoją władzę, ożenił się on z wdową po poprzednim królu, czyli matką Hamleta. Takie są fakty, a jaki jest charakter Hamleta?

Osobowość duńskiego księcia określić znacznie trudniej, ponieważ zmuszony jest on grać wiele ról. Już sam fakt, że przybiera różne maski, świadczy o jego przebiegłości i inteligencji. Hamlet - odkąd przekonał się, że jego ojciec padł ofiarą podłego morderstwa - wie, że ciąży na nim jako na synu obowiązek dokonania zemsty. Musi zabić króla, czyli swojego stryja. Jednocześnie zdaje sobie sprawę z grożącego mu niebezpieczeństwa. Hamlet ma silne poczucie obowiązku, ale morderstwo kłóci się z jego naturą. Nie jest rządny władzy, nie pragnie dla siebie tronu. Także zemsta nie leży w jego naturze. Ale ma świadomość, że to jego obowiązek - musi to zrobić, by duch ojca zaznał wiecznego spokoju. Nie może nikogo obarczyć tym przykrym obowiązkiem, bowiem zemsta należy do syna. Jest więc rozdarty między obowiązkiem a własnymi przekonaniami.

Hamlet działa powoli. Jego natura jest refleksyjna. Nim przystąpi do działania, chce mieć pewność, że postępuje słusznie. Ta zwłoka nie bierze się z tchórzostwa, wnika raczej z wahania, jakie kroki okażą się słuszne. Przede wszystkim chce mieć pewność, że stryj jest mordercą. Nawet, gdy już podejmie decyzję o konieczności zabicia stryja, szczegółowo rozważa, jak tego dokonać. Kiedy jest już bliski zadania śmierci, cofa się widząc modlącego się Klaudiusza. Uważa, że zamordowanie go w chwili, gdy oddaje się modlitwie, jest niewłaściwe. Dusza mordercy mogłaby doznać zbawienia. Hamlet się wycofuje.

Hamlet czasem zachowuje się jak szaleniec, ale to jedna z jego masek, pod którą ukrywa prawdziwe oblicze. Odgrywa swoją rolę doskonale - oprócz jego najbliższego towarzysza, Horacego, wszyscy są skłonni wierzyć w jego obłąkanie. Ta rola jest konieczna, by Hamlet mógł doprowadzić swój plan zemsty do końca, ale wydaje się, że sprawia mu też pewną przyjemność, bo daje mu możliwość obserwacji innych. Jako szaleniec może prowokować, a jednocześnie usypia czujność ludzi. Daje mu to szansę lepszego ich poznania.

Sytuacja, w jakiej się znalazł - ta potrzeba udawania kogoś innego, ciągłe podejrzenia, poczucie zagrożenia - czynią z Hamleta człowieka samotnego. Ma tylko jedną bratnią duszę, tylko przed Horacym może i potrafi być szczery. Tracąc ojca, utracił też matkę, jej szybkie ponowne zamążpójście uważa za zdradę. I choć wcześniej darzył matkę miłością, po jej ślubie ze stryjem odsuwa się od niej, zarzuca jej zbrukanie pamięci ojca i kazirodczy związek z jego bratem.

Odpycha od siebie także Ofelię. Choć jest niewinna, choć wierzy w jej uczucie, nie może go odwzajemnić. Hamlet nie wierzy w niczyją niewinność, ponieważ – według niego – cały świat jest zepsuty. Hamlet żywi przekonanie, że Ofelia także wcześniej czy później musiałaby ulec owemu zepsuciu. Wobec dworzan czuje przede wszystkim pogardę. Hamlet sam się alienuje. Ludzka chciwość, pożądanie władzy, szukanie znaczenia, wynoszenie się nad innych - wszystko to zniechęca go do świata i ludzi.

Refleksyjność Hamleta każe mu spoglądać na życie z dystansem. Bohater dostrzega, że jest ono dalekie od jego młodzieńczych ideałów: „Źle się dzieje w Państwie Duńskim”. To rodzi w nim cynizm. Widzi, jak dwulicowi potrafią być ludzie, dostrzega najgorsze zbrodnie we własnej rodzinie, jego stryj okazuje się bratobójcą, matka zdradza pamięć ojca oddając się jego mordercy, jego niedoszły teść spiskuje przeciwko niemu, dworzanie ukrywają swoje zbrodnie za wzniosłymi słowami i powierzchowną moralnością.

Świat okazuje się pełen zła i zbrodni. Okazuje się niewart życia. Co więcej, obowiązek i poczucie honoru zmuszają Hamleta do popełnienia czynu, który budzi w nim odrazę.