„Potop” Henryka Sienkiewicza jako powieść historyczna

Henryk Sienkiewicz, mimo że żył w okresie pozytywizmu, pisał swoje powieści na wzór romantycznych utworów historycznych. W literaturze rozróżniamy dwa rodzaje powieści historycznej. Pierwsza skupia się na dotarciu do prawdy. Autor dba o szczegółowe odtworzenie okoliczności wydarzeń, wnikliwie charakteryzuje postaci historyczne oraz wydarzenia, w których uczestniczyły. Natomiast drugi rodzaj, spopularyzowany przez Waltera Scotta, przedstawia wydarzenia historyczne jako tło perypetii głównych, fikcyjnych bohaterów. „Potop” zaliczamy do powieści walterskottowskiej.

Sienkiewicz, w utworze „O powieści historycznej”, zdefiniował ją następująco:

„Powieść historyczna nie tylko nie potrzebuje być poniewieraniem prawdy dziejowej, ale może być jej objaśnieniem i dopełnieniem. Ona powlecze odpowiednią barwą szare mury wzniesione przez historię, ona wypełni odpowiednio ich szczeliny, odtworzy na mocy analogii odarte przez czas ornamenty, odgadnie to, co być mogło, wygrzebie, co zostało zapomniane, i nie przekraczając zdarzeń dziejowych, może ułatwić ich zrozumienie. I może, bo odtworzy duszę człowieka lat minionych, jego namiętności, sposób myślenia; pokaże nam go, jak rzekłem wyżej, nie w...