Eliza Orzeszkowa „Nad Niemnem” - charakterystyka Janka Bohatyrowicza

Janek Bohatyrowicz to młody mężczyzna, ma 30 lat, mieszka w Bohatyrowiczach – wsi, której nazwa pochodzi od jego rodu, obecnego tam od pokoleń. Bohatyrowicze są zubożałą szlachtą, kiedyś mieli spore majątki, dziś sami muszą pracować na roli.

Jan jest wysoki, silny, smukły, przyzwyczajony do ciężkiej pracy. Ma płowe włosy, niewielki wąsik i niebieskie oczy. Jest synem Jerzego, który brał udział w powstaniu listopadowym i zginął w jednej z bitew. Janek miał wtedy siedem lat, pamięta jak żegnał się z ojcem, odchodzącym do leśnego oddziału. Wychowaniem malca zajął się stryj Anzelm, także weteran z powstania. Mieszkają razem, Janek opiekuje się także Antolką, siostrą przyrodnią z drugiego małżeństwa matki.

Janek Bohatyrowicz jest człowiekiem wesołym, pogodnym, uśmiechniętym. Jest szczęśliwy, umie cieszyć się tym, co ma, lubi ciężką pracę na roli. „Dla mnie mórg zaorać to tak, jak prawie na spacer  pójść” – mawia. Praca fizyczna nadaje sens jego egzystencji, podobnie jak życiu reszty Bohatyrowiczów. Widzi to Justyna Orzelska, która z radością pomaga im w żniwach. Dzięki pracy Janek i jego rodzina tworzą prawdziwą wspólnotę, działają dla wzajemnego dobra, a to przecież ważny postulat pozytywistów.

Pracowitość nie wyklucza u Jana umiejętności żartowania czy śmiania się. Na początku powieści widzimy scenę, kiedy wracające z kościoła Justynę i Martę mija wóz – powozi młody Bohatyrowicz, wioząc dziewczęta. Janek śpiewa tradycyjną ludową piosenkę. Mimo że nie odebrał lekcji ogłady czy wychowania, Bohatyrowicz umie się zachować w towarzystwie Justyny, potrafi również zamienić w żart gniewne zachowanie panny Jadwigi Domuntówny. Zakochana w Janie panienka rzuca kamieniem w niego i w Justynę, kiedy widzi ich razem na weselu Elżusi. Nieprzyjazny, wręcz wrogi gest Jadwigi wywołać mógł poważne skutki, ale Bohatyrowicz obrócił wszystko w żart, czym zyskał uznanie wszystkich obecnych.

Wreszcie, Janek Bohatyrowicz jest głębokim patriotą, świadomym przeszłości swojej rodziny i kraju. Razem ze stryjem Anzelmem odwiedzają mogiłę, leśny grobowiec powstańców styczniowych, w którym spoczywa ojciec młodzieńca. Tylko Bohatyrowicze pielęgnują leśny pomnik. Janek pamięta także historię Jana i Cecylii, odległych przodków swojej rodziny, którzy uciekli na Litwę, osiedli tam i założyli rodzinę, ciężką pracą dorabiając się tytułu szlacheckiego. Bohatyrowicz zna historię dzięki opowieściom swojego stryja. To właśnie Anzelm dbał o jego wychowanie, nauczył go pracy na roli, szacunku dla przodków. W zamian Janek darzy stryja głębokim szacunkiem i miłością.

Młody Bohatyrowicz nie boi się nikogo i niczego. Kiedy poznał Justynę, dziewczyna od razu mu się spodobała. Postanowił zdobyć jej miłość i wcale nie przerażało go, że to ktoś z innego, zupełnie odrębnego od jego, świata. Potrafił pokazać pannie, że będzie dla niej oparciem, Justynie spodobała się u niego pogoda ducha, poświęcenie, zamiłowanie do pracy, a także szacunek dla tradycji.

Tak naprawdę, Janek Bohatyrowicz jest trochę nierzeczywistą, idealną postacią. Nie ma przecież ludzi bez wad, a on wydaje się nie mieć żadnej skazy. Mimo wszystko przyjemnie jest czytać o kimś takim, nawet wtedy gdy doświadczenie podpowiada, że to utopia.