Ezop - biografia, życiorys

Grecki poeta antyczny, pochodzący z Frygi, urodzony ok. 620 r. p.n.e. Był niewolnikiem, służył u Ksantusa i Jadmona, mieszkających na wyspie Samos. Gdy odzyskał wolność, poświęcał czas na podróżowanie. W późniejszych latach został doradcą Krezusa, króla Lidii. Jego biografia została spisana w V w. p.n.e. przez anonimowego autora w pozycji pt.: „Żywot Ezopa”, jednak zawarte tam informacje to mieszanina faktów i podań apokryficznych na temat tej niemalże mitycznej postaci.

Dzieła Ezopa w ich oryginalnym brzmieniu nie zachowały się do naszych czasów. Adaptacji jego bajek dokonał Demetriusz z Falerony w IV w. p.n.e. Znamy je jako wierszowane utwory przerobione przez Babriosa (II w. p.n.e.) oraz przełożone wierszem na język łaciński za sprawą Fedrusa.

Bohaterami bajek Ezopa są najczęściej zwierzęta, uosabiające konkretną ludzką cechę. Cechy złe są w nich wyśmiewane i negowane. Każda bajka zawiera tym samym naukę umoralniającą. Ezopa uważa się za twórcę bajki zwierzęcej, a także bajki moralizującej i bajki satyrycznej, które choć pisane w lekkiej zabawnej formie, przekazywały prawdę i mądrość.

Ezop występował w swoich dziełach przeciwko bogatym i możnym, a w obronie uciśnionych i biednych. Według legendy, naraził się w ten sposób kapłanom delfickim, którzy pod pretekstem kary za kradzież czary ze świątyni, strącili go ze skały. Za to zabójstwo mieszkańców Delf przez lata nawiedzały nieszczęścia, do czasu, gdy publicznie odprawiono pokutę za ten czyn.

Już w IV wieku p.n.e. postawiono Ezopowi pomnik (dzieło Lizypa), a wydarzenie to zostało upamiętnione w pismach Fedrusa z I w. n.e.

Utwory Ezopa stały się inspiracją dla wielu późniejszych bajkopisarzy, m.in. dla de La Fontaine’a, Kryłowa, Biernata z Lublina (który z resztą przełożył bajki Ezopa na język polski, już w 1522 r.), a także Reja, czy Krasickiego.

Postać Ezopa była wielokrotnie upamiętniana w późniejszych dziełach literackich, m.in. przez Fontenelle’a w „Rozmowach umarłych”, czy Boursaulta, w komediach „Ezop” i „Ezop na dworze”, a także w wierszach i przysłowiach (np. „Szpetnyś jak Ezop” Wacława Potockiego).