Jarosław Iwaszkiewicz „Brzezina” - interpretacja opowiadania

Opowiadanie Jarosława Iwaszkiewicza „Brzezina” jest studium psychiki człowieka w momencie zetknięcia ze śmiercią. Jego głównymi bohaterami są Stanisław - młody człowiek w ostatnim stadium gruźlicy i jego brat Bolesław - wdowiec, ojciec małej Oli, mieszkający w odludnym miejscu w niewielkiej leśniczówce.

Stanisław przyjeżdża do brata, ponieważ tak zalecili mu lekarze. Nie ma on jednak złudzeń co do stanu swego zdrowia - zdaje sobie sprawę z faktu, że umiera i nic już nie może na to poradzić. Jego światopogląd ulega pewnej modyfikacji, charakterstycznej dla ludzi świadomych niedalekiego końca życia. Jego priorytety ulegają przewartościowaniu; przede wszystkim pragnie teraz jak najlepiej przeżyć chwile, które mu jeszcze pozostały. Stąd pomysł przywiezienia do leśniczówki fortepianu, stąd też nagły wybuch jego miłości do wiejskiej dziewczyny, Maliny (chociaż uczucie to jest raczej tylko cielesnym pożądaniem; wiadomo, że jednym z objawów gruźlicy jest zwiększenie popędu płciowego). Staś chce przeżyć swoje ostatnie dni w szczęściu i radości. Wydaje się pogodzony z losem; głośno się śmieje i żartuje, swoim zachowaniem mimowolnie kreując emocjonalną przepaść pomiędzy nim samym, a Bolesławem.

Bolesław nie rozumie zachowania brata. Nie zdając sobie sprawy z poważnego stanu jego zdrowia myśli, że Staś ma szansę na wyzdrowienie. Dlatego drażni go ciągła wesołość Stasia, który powinien przecież okazać więcej szacunku domowi żałoby. Sam Bolesław już od roku nie potrafi otrząsnąć się po śmierci swej żony Basi i pogodzić się z rzeczywistością. Większość czasu spędza obok jej grobu, zanurzony w swoim własnym świecie. Wytrąca go z niego właśnie przyjazd brata, który jest równoznaczny z wprowadzeniem w codzienną rutynę leśniczówki elementów świata zewnętrznego, który od śmierci Basi znajdował się zawsze jakby obok. Bolesław początkowo oburza się na brata, lecz po jego śmierci zdaje sobie sprawę z faktu, że sam już od tak dawna jest zamknięty w swoim własnym świecie, że jego życie zmieniło się w wegetację.

„Brzezina” opowiada o życiu i śmierci jako dwóch nierozłącznych i uzupełniających się elementach. Świadomość jej bliskości jest siłą, pozwalającą Stasiowi na zebranie swej odwagi życiowej i życie pełne i prawdziwe. Jest także bodźcem dla Bolesława, który dopiero za sprawą utraty brata zauważa pustość swojej egzystencji i postanawia zmienić życie swoje i swej córeczki Oli. Śmierć staje się dla nich jak gdyby nowym życiem, dając im wyzwolenie.