Juliusz Słowacki „Rozłączenie” - tęsknota wyrażona w utworze - opis, opracowanie

Tęsknota stanowi główny temat wiersza „Rozłączenie” Juliusza Słowackiego. Utwór ma charakter intymnego wyznania, przedstawia bardzo subtelny sposób odczuwania braku drugiej osoby oraz poczucia tęsknoty za opuszczonym miejscem. Podmiot liryczny zwraca się bezpośrednio do kobiety, którą kocha, a którą musiał opuścić. Wiersz ma formę poetyckiego listu, pisanego z emigracji.

Postać adresatki nie jest jednoznacznie określona, ze słów wiersza wynika, że to bardzo bliska poecie kobieta. Początkowo wiersz odczytywany był jako erotyk skierowany do Marii Wodzińskiej, dziś większość badaczy przychyla się do twierdzenia, że jest to raczej list do matki. Ze słów podmiotu lirycznego wynika, że to osoba, którą zna bardzo dobrze i której mu bardzo brakuje. W pierwszej części utworu poeta wspomina adresatkę, czyniąc to w bardzo subtelny sposób. Pamięć nasuwa mu jej obrazy, które on projektuje na teraźniejszość. Dzięki temu, mimo rozłączenia, czuje, jak gdyby była ona blisko. Powtarzając kilkakrotnie, iż wie, co ona w danej chwili robi i czuje, podkreśla bliskość ich związku, pokrewieństwo dusz: „Wiem, kiedy w ogródku, / Wiem, kiedy płaczesz w cichej komnacie zamknięta / Wiem, o jakiej godzinie wraca bolu fala, / Wiem, jaka ci  rozmowa ludzi łzę wyciska”. Okoliczności, o których poeta w wierszu nie wspomina, zmusiły dwoje ludzi do rozstania. Jednak miłość i pamięć pozwalają im nadal być blisko siebie. Poprzez korespondencję, nazwaną tu „białym gołębiem smutku” mogą wymieniać swoje myśli, dawać dowód pamięci i wyrażać uczucia. Natomiast pamięć pozwala przywoływać obraz ukochanej osoby: „A choć mi teraz ciebie oczyma nie dostać, / Znając twój  dom - i drzewa ogrodu, i kwiaty, / Wiem, gdzie malować myślą twe oczy i postać, / Między jakimi drzewy szukać białej szaty”.

Podmiot liryczny, przebywający w odległym i obcym miejscu, może wyobrazić sobie adresatkę i miejsca, w których ona przebywa, ona natomiast nie może odmalować sobie miejsc, w których jemu przyszło żyć. Różnicę między nimi podkreśla powtórzenie w pierwszej części wiersza słowa „wiem” i kontrastujące z nim „nie wiesz” drugiej części: „Ale ty próżno będziesz krajobrazy tworzyć, / Osrebrzać je księżycem i promienić świtem: / Nie wiesz, że trzeba niebo zwalić i położyć / Pod oknami, i nazwać jeziora błękitem”. Ten krajobraz, choć budzi zachwyt, jest jednocześnie obcy. Tęsknota za kochaną kobietą łączy się poczuciem nostalgii za ojczyzną.

Wiersz utrzymany jest w nastroju przygnębiającym, ponurym, ale pojawiają się w nim iskierki nadziei i pocieszenia, jak gdyby podmiot liryczny pragnął podnieść na duchu jego adresatkę. Takim promykiem są już pierwsze słowa: „Rozłączeni - lecz jedno o drugim pamięta”, świadczące o więzi łączącej dwoje ludzi. W dalszej części tekstu poeta opisuje dwa światełka, palące się w jakimś domu za jeziorem. Te jasne punkciki są dla niego symbolem domu. Oddalone i nieosiągalne, ale realne, widoczne: „Za jeziorem - dojrzałem dwa z okien światełka. / Przywykłem do nich, kocham te gwiazdy jeziora, / Ciemne mgłą oddalenia, od gwiazd nieba krwawsze, / Dziś je widzę, widziałem zapalone wczora, / Zawsze mi świecą - smutno i blado - lecz zawsze...”. Ich widok jest pokrzepiający i smutny zarazem, przypominają bowiem poecie o domu, ale o domu, do którego nie ma powrotu.

Tęsknota to uczucie nieco ambiwalentne, łączy sobie smutek rozstania, ale też radość kochania i bycia kochanym. To dlatego w utworze przeplatają się nuty żałosne i promyki nadziei. Ostatnia strofa też łączy ból rozstania, świadomość, że ono nigdy się nie skończy, z krzepiącą myślą, iż rozstanie nie jest całkowite, ponieważ zawsze łączyć ich będzie pamięć i pragnienie bycia razem: „A ty - wiecznie zagasłaś nad biednym tułaczem; / Lecz choć się nigdy, nigdzie połączyć nie mamy, / Zamilkniemy na chwilę i znów się wołamy / Jak dwa smutne słowiki, co się wabią płaczem”.