Adam Mickiewicz „Do M***” - opracowanie wiersza

Erotyk „Do M***” pochodzi z wczesnego okresu twórczości Mickiewicza. Powstał prawdopodobnie w roku 1822, a nowe wówczas w Polsce romantyczne idee przejawiają się w tematyce i formie utworu. Wiersz jest wyznaniem i skargą nieszczęśliwego kochanka, a wielu badaczy przypisuje mu charakter autobiograficzny, dopatrując się w osobie podmiotu lirycznego samego autora, zaś pod tajemniczym M***, Maryli Wereszczakówny.

Zasadniczym tematem wiersza jest rola pamięci w miłości. Podmiot liryczny - odrzucony kochanek nie może zapomnieć swej ukochanej. Dręczony obrazami utraconego szczęścia, pociesza się myślą, że i kobieta musi czuć podobnie, co językiem współczesnej psychologii można by określić jako postrzeganie kogoś przez pryzmat własnych odczuć. Już w pierwszych wersach podmiot liryczny przyznaje, że nie może zapomnieć ukochanej. Może ją opuścić, wygnać ze swego serca, ale pamięć nigdy nie podda się jego woli.

Pierwsze strofy są wspomnieniem rozstania. Trzykrotne powtórzenie słowa „precz” służy zwielokrotnieniu dramatycznego efektu. Porzucony kochanek zostaje sam i rozpamiętuje przeszłe chwile: „Na każdym miejscu i o każdej dobie,/ Gdziem z tobą płakał, gdziem się z tobą bawił,/ Wszędzie i zawsze będę ja przy tobie,/ Bom wszędzie cząstkę mej duszy zostawił”. Rozstanie jednak nie jest lekarstwem na miłość, a uczucie mężczyzny nie słabnie, przeciwnie - tęsknota jeszcze je potęguje.

Dalsza część wiersza jest skierowana do kochanki. Nie są to słowa wypowiadane bezpośrednio do niej, ponieważ para się rozstała, ale monolog ma do niej dotrzeć za pośrednictwem wiersza. Podmiot liryczny oczyma wyobraźni widzi swą ukochaną, jak podczas zwykłych codziennych czynności powraca do niej wspomnienie jego miłości.

Nie znamy okoliczności rozstania, w wierszu poznajemy je jako zaistniały fakt. Wydaje się, że kochanek został odtrącony, porzucony, ale jego przekonanie o miłości kobiety poniekąd temu przeczy. Można więc wysnuć przypuszczenie, że przyczyna rozstania wynikała z niezależnych od pary okoliczności zewnętrznych. Świat rzeczywisty zmusił ich do bycia osobno, ale ich dusze pozostają sobie wierne. Taka interpretacja odpowiada okolicznościom rozstania Mickiewicza z Marylą, która została zaręczona z kim innym.

Kolejne strofy przynoszą mini obrazki. Są to sceny rysowane przez wyobraźnię zakochanego poety, wyjątkowo czułe i tkliwe. Widzi jak jego kochanka przypadkowo dotyka strun, co przywodzi jej na myśl piosenkę, którą śpiewała dla niego. Miejsce przy kominku sprowadza jego obraz, układ szachów przypomina o wspólnych chwilach spędzonych na grze, wreszcie przeczytany romans każe żałować, że ich historia nie zakończyła się tak samo szczęśliwie. Pamiętajmy, że to nie są uczucia kochanki, a jedynie wyobrażenie kochanka o tychże. Jeśli przypuszcza, że jest nieustannie obecny w myślach swej wybranki, skoro każdy drobiazg kojarzy się jej z nim, to znaczy, że jest przekonany, iż jej uczucie nie wygasło. Każda strofa kończy się wspomnieniem pełnym nostalgii, np. „Pomyślisz sobie: on tam ze mną siedział”, czy „Pomyślisz sobie: ach! to nasze dzieje...”.

W wierszu, napisanym jednozgłoskowcem ze stałą średniówką, dominującym środkiem artystycznym są powtórzenia i paralelizmy składniowe. Powtarza się słowo „precz”, w zakończeniu strof kilkakrotnie pojawia się sformułowanie: „Pomyślisz sobie”, a ostania strofa jest niemal wiernym powtórzeniem trzeciej. Ponadto można wskazać drobne, mniej zauważalne powtórzenia w obrębie poszczególnych wersów: „Na każdym miejscu i o każdej dobie”. Sama forma wiersza, powtarzalna, nieco monotonna, wprowadza zatem spokojny, nostalgiczny nastrój, a jednocześnie potęguje ową powtarzalność.