Pokolenie Kolumbów - ocena młodych w obliczu wojny. Rozwiń temat na wybranych przykładach z literatury

„Pokoleniem Kolumbów” zwykło sie określać generację młodych Polaków, których okres dorastania przypadł na lata II wojny światowej. Udział w konspiracji i walkach na froncie wymógł na nich bardzo przyspieszone dojrzewanie do roli patrioty odpowiedzialnego za los własnego kraju i kolejnych pokoleń, wprowadzając jednocześnie w miejsce wielkich życiowych planów i marzeń myśli o nieuchronnie przybliżającej się śmierci, która czyhała na każdym kroku wojennej rzeczywistości.

Określenie generacji zostało zaczerpnięte z tytułu powieści Romana Bratnego, która w przygodowej stylistyce opisuje losy kilkorga młodych Warszawiaków kończących szkoły średnie w 1939 roku. Ich postaci zostały zainspirowane rzeczywistymi osobami, przede wszystkim jeden z chłopców - Jerzy - uważany jest za „alter ego” samego pisarza. W pierwszych rozdziałach poznajemy bohaterów jako beztroskich młodzieńców myślących jedynie o dziecinnych jeszcze figlach i pierwszych spotkaniach z dziewczętami, które zdecydowanie ucina wybuch wojny. Ich udział w strukturach konspiracyjnych przeradza się z czasem w bezpośrednią walkę z wrogiem o nieporównywalnie liczniejszych zasobach ludzkich i zbrojnych, a przez to wyjątkowo trudną, wymagającą wielkiego sprytu, umiejętności organizacyjnych i odwagi. Na oczach czytelnika kreują sie więc sylwetki wielkich patriotów zdolnych do podjęcia ryzyka w imię wolności Ojczyzny i bezpieczeństwa następnych pokoleń.

Podobnie rysuje się również fabuła powieści Aleksandra Kamińskiego pt. „Kamienie na szaniec”, której bohaterowie byli niemal bezpośrednio wzorowani na postaciach autentycznych żołnierzy Grup Szturmowych AK, którzy zginęli w czasie Powstania Warszawskiego. Także oni zostają początkowo przedstawieni jako beztroscy chłopcy zapatrzeni we własną przyszłość i związane z nią wielkie, nie zawsze realne projekty. Udział w działaniach konspiracyjnych, przede wszystkim zaś w akcjach małego sabotażu, uwidacznia walory i zdolności chłopców, z których jedni okazują się świetnymi organizatorami, inni znakomitymi przywódcami, jeszcze inni wykazują wielką siłę charakteru, stojąc na straży wartości wyniesionych z domu rodzinnego pomimo życia w czasach i warunkach, które każdego dnia obalają wiarę w ich zasadność. Tym, co zdaje się u Kamińskiego elementem najmocniej eksponowanym, jest niezłomność i ofiarność Rudego, Zośki czy Alka, którzy przeczuwają swój los na długo przed jego spełnieniem, nie uchylają się jednak od służby Ojczyźnie, nie odczuwając jako niesprawiedliwość dziejową obowiązku nałożonego ich generacji przez historię.

Poezja Krzysztofa Kamila Baczyńskiego stawia natomiast nacisk na tragiczny wymiar ofiary całego pokolenia, które przeznaczone było do zupełnie innej rzeczywistości - do świata miłości, poezji, wielkich marzeń - a zamiast tego znalazło się w samym centrum spełniającej się apokalipsy. Baczyński często zwraca uwagę na dziecinny wygląd i niewinność bohaterów swoich wierszy, zestawiając je z okrucieństwem i potęgą wroga, przeciwko jakiemu „świetlani chłopcy” wyruszają na wojnę. Również w tej twórczości brak jednak głosu sprzeciwu wobec naznaczonego Pokoleniu Kolumbów losu, ten przyjmowany jest bowiem ze spokojem stoickich mędrców. Jedyną kwestią dręczącą podmiot liryczny jest pytanie o to, czy ofiara całej generacji zostanie zrozumiana i doceniona przez jej następców; właśnie ta pamięć ma być dla Kolumbów jedyną nagrodą, jakiej oczekują podążając jeden za drugim w kierunku „ciemnego lasu” własnej zguby, pewni czekającej ich śmierci, ale odnajdujący w niej drogę do własnej wyższości nad bezmyślnym, bestialskim wrogiem.