Henryk Sienkiewicz „Quo vadis” - charakterystyka Nerona

Henryk Sienkiewicz był mistrzem w kreowaniu barwnych, wyrazistych, stypizowanych postaci. W tej niezwykle porywającej scenerii typów ludzkich szczególną uwagę przykuwa postać Nerona - drugoplanowego bohatera ,,Quo vadis”.

Był on synem Gnejusza Domicjusza Ahenobarba i siostry słynnego Kaliguli - Agrypiny Młodszej. Jego przebiegła matka po śmierci męża postarała się o zostanie żoną Klaudiusza i doprowadziła do cesarskiej adopcji swojego syna - Nerona Klaudiusza Druzusa Germanikusa Cezara. Ten z kolei, dla umocnienia swojej pozycji, ożenił się z Oktawią - córką własnego ojczyma. W 54 roku Agrypinie udało się usunąć Klaudiusza i osadzić na tronie Nerona. Cesarz miał 17 lat kiedy objął władzę nad Rzymem. Akcja powieści przypada na końcowy okres jego panowania.

To jednoznacznie negatywna postać powieści, jednocześnie posiadająca bogate, skomplikowane życie wewnętrzne. Neron był ,,matkobójcą” i ,,bratobójcą”. Odebrał życie Brytannikowi i własnej matce. Również Oktawię skazał na śmierć, by ożenić się z kochanką -  Poppeją. Zbrodnie te zostawiły trwały ślad w jego psychice, ale nie zapobiegły kolejnym, coraz bardziej okrutnym i wyrafinowanym mordom.

W dziele Sieniewicza, już sam wygląd Nerona odstręcza. Jest to człowiek niezwykle otyły, o małych,złośliwych oczkach gubiących się w spoconych fałdach skóry. Ma ,,twarz komedianta”. Nie jest sobą, lubuje się w sztucznych, zamaszystych gestach, będących odzwierciedleniem jego ,,artystycznej, niepospolitej duszy”. Uwielbia zwracać na siebie uwagę. Robi to nie tylko nosząc drogie, jaskrawe, oblane drogocennymi kamieniami szaty, ale też na każdym kroku podkreśla swój ,,wielki talent” grając i deklamując swoje utwory. Pragnął zawsze ,,być większym niż człowiek”. Petroniuszowi tłumaczył swoją niewybaczalną zbrodnię słowami: ,,U bram nieznanego świata chciałem złożyć największą ofiarę, jaką człowiek mógł złożyć. Mniemałem, że się potem coś stanie i że jakieś drzwi się otworzą, za którymi dojrzę coś nieznanego. Niechby to było cudowniejsze lub straszliwsze nad ludzkie pojecie, byle było niezwyczajne i wielkie…” (s. 415).

To megaloman, despota, kłamca i bezlitosny władca, ,,szaleniec, którego ni woli, ni złośliwości nie podobna było przewidzieć”. Największą przyjemność sprawiają mu wystawne uczty na których może popisać się swoją, wątpliwej jakości, twórczością. Kocha pochlebstwa i nie interesuje go czy są one szczere czy nie, zresztą większość z nich jest wynikiem strachu jaki ten demon zła budzi w dworzanach. Jest zagorzałym wrogiem chrześcijan, nienawidzi ich tak samo jak Rzymu i jego mieszkańców. To szaleniec czujący rozkosz na widok krwi i cierpienia ludzkiego.

Apogeum wszelkiego upodlenia i okrucieństwa osiąga w chwili dania rozkazu podpalenia Rzymu. Nie liczy się z konsekwencjami swojej zachcianki, nie zwraca najmniejszej uwagi na krzywdę jaką wyrządza swoją decyzją tysiącom poddanych. Delektuje się widokiem pożaru traktując go jedynie jako źródło inspiracji i natchnienia do stworzenia kolejnego, miernego dziełka. Co więcej, za swój nieobliczalny w skutkach czyn oskarża chrześcijan i bezlitośnie prześladuje niewinnych skazując ich na niebywałe cierpienia, które jemu sprawiają naturalnie wielką przyjemność.

Z każdą chwilą Neron nabiera rysów coraz bardziej demonicznych i złowrogich. Przez wielu nazywany jest ,,bestią” i ,,Antychrystem”. Zło emanuje z tego człowieka na otoczenie. Jest on także niezwykle tchórzliwy. Czuje wciąż jakieś zagrożenie, mówi ,,Nasze życie czymże jest, jeśli nie ciągłym strachem?” Oczywiście nie miał odwagi, by skończyć ze swoim haniebnym życiem, musiał pomóc mu w tym Epafrodyt. Cezar do końca przekonany jest, że wraz z nim świat traci wybitnego artystę.

Sienkiewicz kończy powieść słowami: ,,I tak minął Nero, jak mija wicher, burza, pożar, wojna lub mór; a bazylika Piotra panuje dotąd z wyżyn watykańskich miastu i światu”. Bez wątpienia jest to postać negatywna, budząca odrazę i niechęć.